Lagzi István: Lengyel menekültek Zala megyében a második világháború idején - Zalai Gyűjtemény 3. (Zalaegerszeg, 1975.)

FÜGGELÉK - POLSCY UCHODZCY WOJSKOWI I CYWILNI NA TERÉN IE WOJEWÓDZTWA ZALA W CZASIE II WOJNY SWIATOWEJ

zorganizowanie obozów przeznaczonych dia duzej liczby uchodzców (2 do 3 tysiecy osób). Cze^c obozów dia uchodzców wojskowych i cywilnych zgodnie z sugestiami polskich peínomocników politycznych urzqdzono w poblizu granicy wejiersko—jugosíowianskiej w województwach Zala i Somogy (Magyarcsanád, Tompa, Gara, Nagykanizsa, Barcs, Murakeresztúr i t. d). Obozy uchodzców w zasadzie koncentrowaly si^na trzech wiekszych terenach kraju: 1. Budapest i okolica Zakola Dunaju. 2. Województwa Zala i Somogy. 3. Pólnocna okolica górzysta-teren województw Nógrád, Heves, Borsod. Obozy o duzej liczbie uchodzców byíy jeszcze poíozone w okolicy miasta Sopron (Bregenc major, Fertőszentmiklós) oraz w okolicy miasta Kalocsa, w Sárvár i w Komárom, tqcznie istniaío na Wejrzech 141 wojskowych i ponad 100 cywilnych obozów dia uchodzców. Zgodnie z zarzqdzeniem Ministerstwa Obrony Narodowej wydanym 19 wrzesnia 1939 roku (48886 sz. Eln. III. Csfség.) na rozmieszczenie polskich uchodzców wojskowych wyznaczono poíozone w województwie Zala miejscowosci Nagykanizsa, Tapolca i Murakeresztúr. W miescie Nagykanizsa, wwojskowym magazynie zywnosciowym i w jednej z czesci budynku szpitala wojskowego otwieraía si§ mozliwosc zakwaterowania 1500 osób, zas w Tapolca w wynaj^tych budynkach (w wypadku ostatecznej koniecznosci) mozliwosc pomieszczenia 2000 wojskowych. W Nagykanizsa w poszczególnych budynkach fabryki szczotek i fabryki namiastki kawy zorganizowano tzw. „podobóz". Wedíug spisu Ministra Obrony Narodowej z 6 grudnia 1939 roku w Nagykanizsa znalazlo pomieszczenie 329 oficerów i 2080 szeregowców, w Murakeresztúr 8 oficerów i 200 szeregowców. W Nagykanizsa w barakach szpitalnych pod straza (nadzorem) 3 oficerów i 50 szeregowców w^gierskich przebywalo 200 polskich oficerów, 80 podchorqzych, lOOpodoficerów i 800 szeregowvch uchodzców. Na teienie fabryki produkujqcej namiastk^ kawy równiez pod strazq 3 oficerów i 50 szeregowców w^gierskich zapewniono zakwaterowanie 200 polskim oficerom, 80 podchorqzym, 110 podoficeromi 1100 szeregowcom. Uchodzców kierowanych do Nagykanizsa z powodu ich duzej liczby nie mozna byío pomiescic w miescie, dlatego w miejscowosci Lazsnak puszta nalezqcej do okrejni dowództwa wojskowego w Nagykanizsa zakwaterowano 28 polskich starszych oficerów (főtiszt) i 40 czlonków rodzin wojskowych pod straza^ w liczbie 2 oficerów i 20 szeregowców. W Tapolca (z powodu uzdrowiskowego charakteru tej miejscowosci) w koncu nie umieszczono Polaków, w zamian za to w budynku admimstracyjnym strzeelnicy wojskowej i w dwóch barakach, w miejscowosci Újdörögd puszta, pod strazg. 2 oficerów i 30 szeregowców zaíozono tzw. „Polski Techniczny Obóz Wojskowy" z poczqtkowq liczby 280 mieszkanców (5 oficerów, 25 podoficerów i 250 szeregowców). Na terenie województwa Zala, przy uwzglednieniu „zmiennego stanu" w okresie od 19 wrzesnia 1939 roku do lipca 1940 roku íqcznie zapewniono zakwaterowanie, wyzywienie i opiek§ zdrowotnq. 762 polskim oficerom (od podporucznika do pulkownika), 160 podchorqzym, 325 podoficerom i 4260 szeregowcom, oraz 40 czíonkom rodzin wojskowych. Ludnosc miejscowa w Nagykanizsa przyj^ía polskich uchodzców z duzq sympatiq. Tak np. na Boze Narodzenie 1939 roku zorganizowano Polákom wieczór wigilijny, oficerowie miejscowego garnizonu w sposób demonstracyjny wzieH równiez w opieke^ znajdujacych siq wsród uchodzców oficerów polskich, na czesc Polaków zorganizowano polowanie i spotkania towarzyskie. W znajdujqcym si§ w Nagykanizsa kosciele katolickim np. wielokrotnie odprawiono msz^ za Polaków poleglych w wyniku agresji hitlerowskiej. Nagykanizsa (z powodu korzystnego poíozenia geograficznego i komunikacyjnego miasta) z polskiego punktu widzenia byío miejscem niezmiernie waznym. Na terenie województwa Zala miasto Nagykanizsa byío jed-