Lagzi István: Lengyel menekültek Zala megyében a második világháború idején - Zalai Gyűjtemény 3. (Zalaegerszeg, 1975.)

FÜGGELÉK - POLSCY UCHODZCY WOJSKOWI I CYWILNI NA TERÉN IE WOJEWÓDZTWA ZALA W CZASIE II WOJNY SWIATOWEJ

POLSCY UCHODZCY WOJSKOWI I CYWILNI NA TERÉN IE WOJEWÓDZTWA ZALA W CZASIE II WOJNY SWIATOWEJ Streszczenie Historiq wejnersko-polskich stosunków w czasie II wojny swiatowej (nie biorac pod uwagf okolicznosci poprzedzaj^cych wybuch wojny swiatowej) nie zajmowaía sie, ani w^gierska, ani polska historiográfia (równiez prace puíkownika Witolda Bieganskiego dotyczace uchodzców poruszaly jedynie szczegóíowe problemy). Pocza^tek badaií dotycz^cych zycia i warunków pracy Polaków, którzy jesieniq. 1939 roku schronili si§ przed agresjq Niemiec hitlerowskich na W§gry, ich dzialalnosci kulturalnej, politycznej i znaczenia tychze, kazal na siebie czekac okoló 30 lat. Opracowanie syntezy tego zagadnienia w duzej mierze utrudniaí i utrudnia równiez dzis fakt, ze w tym kr^gu tematycznym brak jest warunków naukowego podsumowania-prac szczególowych. Czynnikiem opózniaj^cym jest tez rozproszenie czesci materialów archiwalnych. Materaiaí archiwalny dotyczqcy polskich uchodzców na W^grzech jest bardzo bogaty i wielowarstwowy a jego zdecydowana wiekszosó znajduje si§ w archiwach w^gierskich. Problematyka polskich uchodzców na W^grzech-posluguj^c si^ slowami historyka wojskowosci Ágnes Godó-nalezy do takich zagadnien „o których na W^grzech mówilo si$ i mówi duzo... a jednak wie o nich niewielu". Istota zagadnienia jest niezbadana, znajdujemy si§ dopiero na pocza_tku prac badawczych. Mozliwe, ze miedzy innymi temu mozna przypisac, iz w wydanych w niedalekiej przeszlosci na W^grzech syntetycznych pracach historycznych oraz w atrykulach fachowych zajmuj^cych si$ zagadnieniami szczegóíowymi (wbrew ich liczbie i znaczenieu) o polskich uchodzcach na W^grzech nie uczyniono nawet wzmianki. Ten skomplikowany i bogaty w zdarzenia oraz pozytywne dzialania okres przyjazni w^giersko-polskiej przez dlugi czas (niemal do chwili obecnej) byí na Wejrzech zagadnieniem nie opracowanym z naukowego punktu widzenia i wíasnie dlatego — w oczach wielu — uchodzií za sprawe^ drazliwq. Calkowicie zgadzamy si$ z pogladem Endre Kovácsa w sprawie uchodzców, ze zazwyczaj tyle tylko „.. .ehetnie si$ przyjmuje, ze przybywajqcych do nas Polaków ludnosc przyjela w sposób serdeczny, dobrze ich traktowala, wahajac sie^ skoro tylko mowa o tym, jaka byla postawa wíadz w tym okresie". W mojej pracy wieloktrotnie jest mowa o przejawach sympatii ze strony wielu ówczesnych urz^dników ministerialnych, lieznyeh oficerów z komitatu Zala wobec administracyjnego kierownictwa uchodzców. Bardzo bogate materiaíy archiwalne swiadezq. o tym, ze wladze administracyjne zajmujqce si$ sprawami polskich uchodzców oraz liezni urz^dnicy przydzieleni do tych spraw szukali w miar§ swoich moz-