Folia Theologica 7. (1996)
Stanislav Zvolenský: Der "dolus" nach dem kanonischen Eherecht
DER „DOLUS” NACH DEM KANONISCHEN EHERECHT 97 2.3. Auf dem Wege zur Ergänzung Unter anderen brachten gerade die Schriften Flattens eine Reihe von konkreten Vorschlägen für die Vorbereitungskommission des 2. Vatikanischen Konzils. Insbesondere die deutschen Bischöfe schlugen immer wieder vor, den Kanon 1083 so zu modifizieren, daß auch die arglistige Täuschung berücksichtigt werde49. Ähnliche Vorschläge brachten die Universität Gregoriana50, das Katholische Institut von Toulouse51 und die Kongregation für die Disziplin der Sakramente ein52. Die in Gaudium et spes dargelegte Ehelehre des Konzils löste wiederum rege Forschungen über den Zusammenhang von Konsens und dolus aus53. Ein noch wichtiger Grund für dieses Studium war die Arbeit am neuen Kodex. Zwischen 1966 und 1981 wurden viele Beiträge von Kanonisten und Theologen und auch Gerichtsurteile studiert. In den hohen 70-iger Jahren 49 Acta et Documenta Concilio Oecumenico Vaticano Secundo Apparando, Series I, vol. II, part. I, p. 367, 565, 600, 607, 628, 654, 674. 50 Die Vorschläge der Universität Gregoriana bezüglich des Kanons 1083 lauteten: „De efficacia erroris in consensum matrimonialem imprimis abolere oporteret errorem circa conditionem servilem (can. 1083 § 2, n.2). Introducendus autem videretur error dirimens matrimonium, quando ex dolo aut fraude tacetur comparti innocenti morbus venereus quo altera pars ante matrimonium laborabat, dummodo co- niux innocens nullomodo contraxisset, si morbum alterius partis cognovisset.” In: Acta et Documenta..., vol. IV, par. I-1, p.43, Nr.43. 51 Die Fachleute aus Toulouse boten folgende Abhandlung an: „Aliquando — raro,tamen — fit ut ad extorquendum consensum alterius partis, aliquis, saepius vir, fallaci dolo utatur, qui falsum nomen, falsos honoris titulos, falsam professionem prae se ferat, dum praeterea vitam praeteritam, delictum patratum, poenam perfectam obtegat, ita ut vera substitutio personae socialis et externae habentur. In talibus adiunctis nullitatem matrimonii ordinarie non admittit legislatio canonica actualis... Sed quaerit Facultas nonne verba legis sensu largiore interpretari aut aliquantulum mutari possent, ita ut invalidum diceretur matrimonium in quo persona socialis et externa totaliter aliena a persona vera fraudulenter substituta sit? tale matrimonium nonne invalidum dicendum sit?” In: Acta et Documenta..., Series I, vol. IV, 595. 52 „Sacra Congregatio de Sacramentis resolvendam proponit quaestionem an expediat necne ut novum impedimentum dirimens vitium consensus constituatur error in qualitate personae, quando agitur de nupturiente qui, altero nescio, foedo sui corporis contagio, quo ante nuptias laborabat ex dolo vel fraude reticido, post initum matrimonium detegitur morbis venereis affectus (celtica lue, blenorragia et similibus), dum alter coniux candidis est instructus moribus et nullimode contraxisset si compartem hisce morbis pollutam rescivisset.” In: Acta et Documenta..., Series I, vol. III, p. 95. 53 Vgl. VANN K.W., Dolus..., 376-377.