Circulares literae dioecesanae anno 1902 ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae
I.
6 per se vel per parochos dispensare super impedimentis publicis iuris ecclesiastici, exceptis presbyteratu et affinitate in linea recta, omnes in articulo mortis constitutos, licet matrimonium civile, quod vocant, non celebraverint, nec vivant in concubinatu. R. Negative. IV. S. Officii decretum circa interpret. Encycl. 20. Febr. 1888. de dispensat, matrirn. in mortis articulo. 1. Julii 1891. Episcopus Vicensis ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus sequens reverenter exponit dubium. Ex literis istius Sacr. Rom. et Universalis Inquisitionis diei 20. Februarii 1888. Sanctitas Sua benigne annuit pro gratia, qua locorum Ordinarii dispensare valeant, „aegrotos in gravissimo mortis periculo constitutos super impedimentis quantumvis publicis matrimonium hire ecclesiastico dirimentibus, excepto sacro Presbyteratus Ordine et affinitate lineae rectae ex copula licita proveniente.“ Jam vero super intelligentia verborum, „aegrotos in gravissimo mortis periculo constitutos non leve exortum est inter quosdam dissidium. Sunt enim qui asserunt locum dispensationi tantum esse quum impedimentum afficiat directe aegrotum, non vero quum aegrotus sit solutus, et impedimentum tantum directe afficiat bene valentem. Dum alii e contra facultatem dispensandi Ordinariis concedi putant, quamvis aegrotans non habeat in se impedimentum, sed hoc directe tantum existat in bene valente. Unde quum civiliter sint coniuncti, aut alias in concubinatu vivant, ex. gr. puella soluta et Diaconus, iliaque aegrotante, hic valens sit, posset ne Ordinarius cum his dispensare ? Vel si monialis aegrotans in concubinatu viveret cum Diacono bene valente, esset ne locus dispensationi, quum j Diaconus non sit in gravissimo mortis periculo constitutus? Resp. Ordinarios locorum, vi decreti dici 20. Februarii 1888., in utroque casu allato dispensare posse, et in utroque pariter S. Congregationem S. Officii de impertita dispensatione certiorem reddere, ac ea interim curare debere, quae in eodem decreto praescribuntur. Sanctissimus adprobavit. V. S. Officii decretum circa interpret. Encycl. 20. Febr. 1888. de dispensat, matrirn. in mortis articulo. — 18. Martii 1891. (Archiep. Leopolien. rit. graec.) Relate ad facultates Episcopis a Sanctitate sua concessas (quae etiam parochis subdelegari possunt.) dispensandi in articulo mortis in impedimentis matrimonium dirimentibus, rogo quoad impedimenta mixtae religionis et disparitatis cultus benignissimam declarationem, an in istis etiam in articulo mortis non aliter dispensari possit nisi: 1. ambo contrahentes promittant educationem omnis prolis in religione catholica; et quidem 2. non solum prolis forte adhuc suscipiendae, sed etiam antea (in concubinatu vel civili matrimonio) iam susceptae, in quantum scilicet hoc a parentibus adhuc dependet; atque nisi etiam 3. pars catholica (licet privatim tantum) promittat quod, in quantum poterit, conversionem partis non catholicae procurare sataget. R. — Cautiones etiam in articulo mortis esse exigendas; disparitatem cultus, ut- pote impedimentum dirimens, in encyclica S. Officii 20. Februarii 1888. comprehendi: mixtam vero religionem, uti impedimentum impediens non comprehendi. (Coll. P. F. n. 2188.)
