Circulares literae dioecesanae anno 1902 ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae

III.

14

divinam gloriam et animarum salutem ubique gentium proveheret. Quaestionem prae caeteris de re politica et sociali, quae diebus hisce male ominatis universum magis usque commovet mundum, ingenia exercet hominum atque pavidum trepidumque quiescere non sinit saeculum, tanta mentis acie et sagacitate, sumptis ab Euangelio, naturali item ratione et Christiana philosophia principiis, identidem in suis epistulis pertractavit et face divinae veritatis ex b. Petri cathedra, specula quippe coelo proxima, illustravit, ut iure meritoque Christianorum socialistarum princeps et operariae classis hominum fautor habeatur omnium studiosissimus. Procul dubio rerum novarum commenta, quae humana aeque ac divina iura miscere, atque evangelicae providentiae beneficia excidere quotidie contendunt, non aliunde confutantur melius, quam ex ipsius magni nominis Pontificis, Leonis quippe encyclicis Literis, toto pontificatus cursu datis; quae omnes suavitatem et benignitatem Patris, inaiestatem et excelsum animum Pontificis atque dignitatem Principis spirant: veritatem docent: pacem ferre et stabilire adnituntur: viam salutis monstrant, ac super omnia earum auctorem „Lumen de Coelo“ esse testantur, simulque Divinae Providentiae miraculum clamant Leonem.

Caetera quid dicamus?

Sane latet neminem, quantas impenderit curas, ut libertatem Ecclesiae asperioribus molestiis exercitam assereret; quantum insudaverit ut ecclesiasticam disciplinam erigeret, nutantem retineret, stantem confirmaret atque proveheret. Caeterum quanta sint, quae Papa gloriose regnans eatenus tentaverit feceritque, id affatim docent Constitutiones eiusdem apostolicae, ex quibus memoratu digna est illa de instauratione Ordinis S. Benedicti in Anglia et Ordinis

S. Basilii in Galicia, item illa de unione Familiae Franciscanae. Quid Americae Latinae Ecclesia eidem Summo Pontifici in acceptis referendum habeat, abunde testantur Acta et Decreta concilii Plenarii, quod eiusdem regionis Sacrorum Antistites auspice Leone Papa anno 1899. in Urbe aeterna celebrarunt.

Neminem item fugit, quam sapienter libros Ecclesiae liturgicos pariter atque leges rituales revisioni subiecerit et rubricas identidem reformaverit; nonnulla autem iuris ecclesiastici sancita immutaverit ac respective temporum genio magis accomodaverit; et haec omnia eam nisi ob causam, ut Ecclesiae eiusque ministrorun actiones evaderent expeditiores et magis salutares. Hac autem ex parte nihil non tentavit, ut Ecclesiae ministri in muneribus officiisque suis cum ea, qua par est, dignitate et utilitate versarentur. Ad disciplinam eruditionis animum adiungens et a scientia rerum maiorum exorsus, philosophiae theologiaeque studia ad veterum rationem, auctore S. Thoma Aquinate, revocanda curavit (4 Aug. 1879), et quia scivit, nihil esse fere ad iuvandam intelligentiam maius, quam scribendi virtus et urbanitas, scholas instituit, voluitque ut Clerus literas graecas et latinas exerceret, humanioribus bonarumque artium studiis incumberet, atque ita Ecclesiae ministri in spem veteris gloriae reviviscerent. Huius rei gratia in Seminario Bomano certa destinataque collegia adolescentibus acrioris ingenii diligentiaeque aperuit et bibliothecas alendis ingeniis paravit. Illud etiam memoratu dignum, quod secretum in Vaticano archi- vium, adusqe clausum, recludi iusserit et cuique scientiam praeteritorum, veritatemque sitienti aut quaerenti patere voluerit.

Notum denique, quae et quanta molitus fuerit, ut Orientis et Occidentis dissidentes