Circulares litterae dioecesanae anno 1895. ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae

XXIII.

176

flore ac spe nationis fatura perierunt. Tristissima sane imago tunc patriae fuit ; hostis grassatur, ardent oppida, delentur pagi, evertuntur templa, destruuntur monasteria ; conculcantur segetes, madent prata sanguine, caedibus et incendiis horrent omnia ; centenae myriades civium vel cadunt sub ferro vel in miserrimam abiguntur servitutem. Scinditur insuper regnum maximo gementis patriae detrimento inter ambitiosos et regnandi cupidos.

Ingemiscit per saeculum et amplius ad tantam regni ruinam, ad tam fatale gentis exitium totus terrarum orbis: acrius infremiscit ad exitialem christiani nominis propugnaculi lapsum, universus Europae Occidens, ast, qui suppetias venisset fuit nemo .... Sola et unica Ecclesia Catholica, altrix nationum : educatrix gentium : conservatrix vitae populorum: mater amantissima filiorum, succurrit cadenti; uti hoc haud obscure eruitur ex litteris Generalium Regni Comitiorum Posonii die 12 Martii 1596. ad Clementem P. P. VIII. datis, ubi his similibusque verbis suum grati animi explicant sensum :„.... ad praesentia pro publicis regni negotiis indicta comitia non ita pridem convenimus ; nihil nobis antiquius habendum esse censuimus, quam debitas immortalesque Beatitudini Vrae pro singularibus in nos et patriam nostram,

in extremo fortunae cardine nutantem, beneficiis gratias ageremus...............non fuit

ullus mortalium repertus, qui

..................desperatis rebus nostris, maioribus, quam

B

eatitudo tua, praesto fuisset auxiliis..................Devinctos itaque nos quam maxime

t

ot tantisque Tuae Beatitudinis beneficiis confiteamur, necesse est..................quia

n

ullam referendae tantae gratiae commoditatem nobis videmus; Deum 0. M. pro felici Beatitudinis Vrae regimine et incolumitate exorare et memoriam eximiae huius pietatis recolendam ad posteritatem transmittere non omittemus“ .... etc.

His iam praemeditatis, si temporum ante actorum, vicissitudinum ac laborum exantlatorum devota mente memores, multiplicatam Divinae in nos Providentiae clementiam solerti scrutinio recenseamus : si sparsa item semina de Matris Ecclesiae gremio seminata colligamus : habemus procul dubio unde Numini Altissimo humiliato spiritu in vocem confessionis erumpamus, solaque eius nos gratia superstites esse ac vivere humiliter fateamur.

Haec prae oculis habentes nec utique tam facile obliviscemur quanta chari- tate Deus populum suum excepit, quando dextera sua virtutem faciens, eum a rugientibus eripuit Tureis : regnumque tranquillitati et integritati restituit ac gentem Hun- garam adusque tempora haec conservavit incolumem.

„De temporibus autem hodiernis et momentis, non indigetis ut scribamus vobis. Ipsi enim diligenter scitis“1) — nam propriis cernitis tristem rerum inclinationem oculis — quantae ubique, late qua patet pulchra haec patria, vigeant et concertent „inimicitiae, contentiones, aemulationes, irae, rixae, dissensiones.“2) Profecto non possunt haec summa tristitia non afficere corda, moestissimo dolore non percellere pectora, non illud menti ingerere Apostoli: „Quod si invicem mordetis, videte ne ab invicem consummamini.“3)

In tanta animi desolatione, nullam dum in humanis rebus reperimus medicinam, saepius acerbo pressi dolore exclamamus: Domine! Quid erit ex nobis?

9 I. Thess. 5. 1. 2. — 2) Gal. 5. 20. 21. — 8) Gal. 5. 15.