Opinio Excelsae Regnicolaris-Deputationis motivis suffulta, pro pertractandis in consequentiam Articuli 67: 1790/1 elaboratis Systematicis Operatis Articulo 8. 1827. exmissae circa objecta Rei Literariae. / Posonii / in Typographia S. Ludovici Weber / 1831

8

ria jure supremae Regiae Inspectionis via legalium Regni Dicastcrioruin exercendo salvo permanente ad scopum communis Reatitatis dirigi debeat, defixerunt.

1. ) Cuncta publica Instituta 1 i terar ia, juxta eadem Principia conformiter coordinentur, ac in quantum fundationes, quibus aetu praeexistentes scholae dotatae essent, diserte non obstarent, ita per universum Regnum Partesque adnexas collocentur, necessariisque fundis dotentur, ut scholastica Juventus illa cum commoditate accedere, atque eam Educationem, Institutionemque literariam, quam quisque statui suo maxime aecomodam existimaverit, consequi valeat, salva Dispositione Articuli 2G: 1700. §-pho 5-to expressa. — Ut igitur

2. ) Publica haec Institutio cuivis civium classi subserviat, in publicis Institutis litorariis cuncta eorum necessitati accomodata studia tradantur. — Ilinc praeter Scholas Elementares, quae basim omnis publicae Institutionis constituunt, ac ideo in singulis locis — ubi cujuscunque Religionis Cultus divinus viget, sed et in filialibus et praediis magis populosis, introducendae sunt Scholae etiam vernaculae, oppidanae, urbanae, et capitales, item Scholae grammaticae, et Gymnasia, Academiae pro altioribus Studiis in singulis Regni Districtibus, ac tandem Academia omnium scientiarum, seu Universitas in meditullio Regni collocata, ac rite coordinata — constabiliantur, et praefer Academiam militarem, Societatem item excolendae Lingvac et Literaturae hungaricae, de quibus per Articulos 8: 1808. ac 17: 1827. et Art. 11: 1827. legalis provisio jam praeexistit, aliae quoque Societates eruditae et Academiae Artium liberalium successive introducantur, ac demum institutioni etiam sequioris sexus, ultra ea quae in communibus vernaculis Scholis docentur, earumque probae nationali Educationi prospiciatur.

3. } Elementares quidem Scholae privatae Communitatum providentiae relinquantur, et in quantum pro illarum dotatione non sufficerent, et a Dominiis terrestralibus juvamen obtineri nequiret, in occursuris talismodi casibus ex fundis fundationalibus, salva Articuli 23: 1700. quoad mentem fundatorum explendam dispositione, in sensu Articuli G: 15-18. §. i. item Articuli. 12. ejusdem anni pro viribus subleventur. Caeterum cunctae fundationes pro Educatione et Institutione utriusque sexus juventutis generatim, vel etiam pro Universitate, Academiis et Gymnasiis, aliisque publicae Educationis Contuberniis speciatim factae, unice in hos fines inalterabiliter impendantur, neque ad alios ullo unquam tempore converti, aut a suprema Inspectione et Directione Regia via Consilii Locumtenentialis Regii ad mentem fundatorum exercenda avelli valeant, Provisione Articuli 20: 1791. quoad fundationes Scholarum Evangelical uni utriusque Confessionis, earumque administrationem salva semper permanente.

4. ) Quemadmodum objectum omnis publicae educationis constituunt curae illae, quae in formando juvenis animo, intellectu et corpore versantur, animus vero duplici ratione fingitur, Doctrina videlicet Religionis, et Philosophia morum ita praecipuum Institutionis publicae objectum sit Doctrina Religionis, quae cujusvis religionis consortibus puris ex fontibus et separatim, ea tamen ratione tradenda erit, ut omnis haec Religionis Doctrina procul absit ab odio in prima Adolescentia erga diversas Religiones instillando, verum potius mutua charitas et amicitiae studium animis concivium jam in prima aetate profundissime instilletur. Philosophia vero morum, cum haec apud omnes non obstante Religionum discrimine eadem esse debeat, cunctis aequa ratione tradatur, universim autem in Educatione publica is modus ineatur, ut Natio haec libera et peculiari Constitutione gaudens, ipsam etiam Educationem generosam accipiat, honorisque stimulis potius, quam metu poenarum regatur; talis in docendo adoptetur methodus qua non tantum memoria, sed una judicium debite exerceatur, et excolatur, studiorum captui juventutis accomodandorum penitior et reális cognitio tenellis ejusdem mentibus tempestive instillari valeat, animisque juventutis, prout aetate creverit, procurandae publicae felicitatis studium altius infigatur. Ut vero