Opinio Excelsae Regnicolaris-Deputationis motivis suffulta, pro pertractandis in consequentiam Articuli 67: 1790/1 elaboratis Systematicis Operatis Articulo 8. 1827. exmissae circa objecta Rei Literariae. / Posonii / in Typis S. L. Weber / 1830
Sectio 3
Diiao quoad proximum §-phu;n reflexiones locum sibi >cndicant, et quidem prima intuitu illius praecepti: ut Institutiones doctrinae Christianae eo sermone adornentur, qui loco quovis est familiarior; altera, ut earum praeter «lies festos et Dominicos tuta insuper quot hebdomadis die, ratio habeatur. Provocat primam Consideratio illa, praecipuis iisque efficacissimis linguam patrL am communem omnibus reddendam vehiculis adnumerari posse, si idióma hun garum in. strumento docendarum aliarum etiam nonnullarum disciplinarum in Scholis latinis subserviverit, atque hoc modo’assiduitate exercitii, amplius et amplius adolescentibus familiare evaserit. Consideratione hac ad singula disciplinarum genera applicari coepta, primo statim loco occurrit Doctrina christiana, quae, siquidem partem ejus maxime necessariam Pueri compendio jam in Scholis vernaculis hauserunt, per omnes Grammaticae Classes nonnihil auctior et locupletior lingua hungarica tradetur; ca tamen hic interposita cautela, ut ingratiam eorum adolescentum, qui linguae hujus nondum sufficienter compotes sunt, rudimenta fidei, idiomate quoque nativo primo vel secundo etiam Grammatices anno tradantur, iisdemqnc ea hoc modo ediscere et referre admissum sit, mox attamen ac linguam hungaricam nonnihil condidicerint, ejus opera in Doctrina Religionis suae uti debeant. Alleritts reflexionis fundamentum illud erat, provisionem ut institutionis doctrinae christianae praeter dies festos et Dominicos una insuper quot hebdomadis die ratio habeatur , nimis genericam esse. — Et cum horum omnium multo pressior esset dispositio nova educationis ratione onunciata, ea horsum transponitur, ratione sequenti: §. 59. Si, quae jam in sermone superiore proposita fuit institutionum ratio, usquequaque ut fieri debuit est observata, nulla potest in praesens occurrere dubitatio, quin Tyrones e Scholis vernaculis ad has Classes traducti, illud habeant Religionis et inorum fundamentum, quod si porro augeatur et solidetur, totius vitae christianae aedificium sustinere, et Respublica quidem frugi inde viros bonosque cives, Rex autem fideles subditos merito sibi spondere possit. Atque hoc illud est, in quo nunc etiam praecipuum studium summaque cura est collocanda, et juventus in Mysteriis fidei, universaqne Religionis disciplina amplius erudienda. confirmanda. Quapropter praeter duas per hebdomadam horas huic Institutioni consecrandas, dominici festivique dies omnes, nullo nisi forte publica Ecclesiae supplicatio intercedat excepto, eidem Doctrinae sancte impendantur. Institutiones autem ipsae sermone hungarico adornabuntur, ea tamen exceptione admissa, ut illis adolescentibus qui linguae hujus nondum sufficienter compotes sunt, rudimenta fidei idiomate quoque nativo primo et secundo Grammaticae anno tradantur, eaque sic etiam referre in admissis habeant, mox attamen ac linguam hungaricam nonnihil condidicerint, ejus opera uti debeant. Accedit ordinariis Scholarum diebus affine doctionis argumentum, Historiae e sacris utriusqOe Testamenti Codicibus selectae, hungarica perinde lingua proponendum. Non plane omnia quae insequenti §-pho adstruuntiir aevo nostro ita sunt adplioabilia prout illi quo hae scribebantur, ideo in compendium potius redacta sunt, sic: §. GO. Proximum deinde vendicabit locum linguae latinae Institutio, cujus summa est in Hungária necessitas, cum usus ejus nativus jam quodammodo 10 *
