Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs 26. (1973)

KÖFLER, Werner: Beiträge zum Urkundenwesen Meinhards II. in den Jahren 1271 bis 1295

74 Werner Köfler am ergiebigsten für Diktatuntersuchungen sind, sind drei verschiedene Typen feststellbar. 1. Die Urkunde beginnt gleich mit der Publicatio: „Universis hanc paginam inspecturis“. Es folgen die Titulatio mit Grußformel: „M. comes Tyrolensis rei geste noticiam cum salute“ und die Arenga: „Ne in factis modernorum posteris remaneat occasio litigandi lit­terarum debent testimonio confirmari“. Mit „Eapropter“ wird nun von der Arenga auf die Dispositio übergeleitet, mit einer nochmaligen allge­mein gehaltenen Adresse: „Eapropter presentes noverint et futuri, quod . . .“ (1282 Petersberg, Reg. 363). Ebenso gegliedert: „Omnibus hanc paginam inspecturis nos Meinhardus comes Tyrolensis rei geste noticiam cum salute. Ut in factis modernorum litigandi posteris occasio subtrahatur litterarum debent serie perhennari. Eapropter noverint universi, quod ...“ (1282 Februar Schloß Tirol, Reg. 333). „Universis has litteras inspecturis Swiggerus et Heinricus fratres filii quon­dam Cvnradi de Starkenberc noticiam rei geste. Ut in factis modernorum posteris subtrahatur omnis occasio litigandi litterarum debent memorie commen­dari. Eapropter noverint universi, quod ...“ (1282 November 30 Stams, Reg. 362). (Ähnlich die Urkunden von 1283 Februar 13 Hall, Reg. 373; 1283 März 22 Schloß Tirol, Reg. 382.) Daneben gibt es noch eine etwas verkürzte Protokollform ohne Aren­ga: „Universis presens scriptum intuentibus Meinhardus comes Tyrolis et Goricie rei geste noticiam cum salute. Noverint universi quos nosse fuerit oportunum, quod ...“ (1277—1286, Reg. 515). 2. Die Urkunde wird mit einer Verbalinvokation eingeleitet, der sich eine — wie auch in den obigen Beispielen — stets den Beweischarakter der Urkunde betonende Arenga anschließt. Ihr folgen die Intitulatio und Publicatio, manchmal auch in umgekehrter Reihenfolge. Beispiele: „In nomine domini amen. Ut gesta hominum in memoria firmiter teneantur et ad noticiam veniant futurorum perscripta litterarum ea expedit perennare. Huius rei gratia nos Meinhardus comes Tyrolis et Goricie universis presentem paginam inspecturis constare volumus et patere, quod ...“ (1276 Stams, Reg. 161). „In nomine domini amen. Que aguntur in tempore ne labantur cum tem­pore in lingua testium solidari solent et litterarum memoria perhennari. Notum sit igitur universis presentibus et futuris presentem paginam inspecturis, quod nos ...“ (1282 Februar Schloß Tirol, Reg. 335). „In nomine domini amen. Metus iniurie et mortalitatis vite instabilitas suadent res gestas scripturarum testimonio perhennari. Noverint igitur universi presentes et futuri presentem paginam intuentes, quod nos ...“ (1282 Februar Schloß Tirol, Reg. 336). „In nomine domini amen. Ea que fiunt in tempore cum tempore elabuntur nisi litteris et testibus fuerint confirmata. Qua propter nos Meinhardus dei gra­tia dux Karinthie comes Tyrolensis notum facimus universis tam presentibus

Next

/
Oldalképek
Tartalom