Domanovszky Sándor: József nádor iratai II. 1805-1807. (Budapest, 1929)

1805

licet plura alia per regulationem Consilii L[ocum]t[enentia]lis determinio tributa objecta medio tempore per speciales resolutiones vel prorsus eidem adempta vel saltern restricta fuerint, illuc usque illaesa permansit, donee recenter emanato benigno decreto áulico de 28. [Decem]bris 1804 et No. 12.565 eidem commissum fuit, ne in futurum circa extruendas vias publicas quidpiam propria auetoritate absque impetrando praewa via Canc[ellariae] H[un]g[ari]cae Aulicae altissimo assensu disponere audeat. Benigna hac resolutione mediante, unicum ferme quod supermansit Consilii L[ocum]t[enentia]lis activitatis augmentum, maxima sui in parte annihiletur et justissimus ille finis, quem sibi M[aies]tas V[est]ra Sacr[atissi]ma occasione regulationis agendarum praefixerat, ita restringitur, ut exiguum amplius effectum habiturus sit ; liceat mihi proinde, antequam praecitatum benignum decretum in Consilio L[ocum]t[enentia]li publicetur, eo magis demissas meas circa continentias eiusdem oceurrentes reflexiones altissimo determinio substernere, quod. etiam per hanc dispositionem legalis regni iurisdictionum activitas restringatur, quodve ex ibi [sie!], meo iudicio, scopus penitioris in vias publicas inspectionis in moderna etiam provisione effectum sortiri valeat. Ex ipsius praeiudicatae benignae resolutionis tenoribus intentio, quam M [aies] tas V [est] ra Sacr[atissi]ma in edenda eadem habuit, sat clare quidem non apparet, dicitur enim finem eum esse, ut viae publicae ad communem scopum dirigantur. Communis autem hic scopus demisso meo sensu duplex esse potest. Est primo facilior et brevis interna et externa communicatio utilitati ac promotionis tarn interni, quam externi commercii adaptata ; vel secundo ratio defensionis publicae, quae nempe exigit ut viae ita parentur, ut semper meabilis ac brevis communicatio inter varias militiae in regno disloeatae partes pateat commeatus, etiam et miles facillime ad loca hostium incursion! maxime expósita vel pro (?) defensione regni delecta promoveri quaeat. Quod primum scopum attinet, ut nempe viarum duetus et ipsa viarum exstractio ita defigatur, ufc maxime brevis et commoda communicatio intra varias regni partes, item hoc inter et vicinas regiones constabilietur, demisse censeo finem hunc absque eo, ut tributa Consilii L[ocum]t[enentia]li activitas ne in minimo laedatur, et majori cum fruetu assequi posse, si Ma[ies]tas Y [est] ra Sacr[atissi]ma (prouti iam semel proponere sustinui) ab eodem dycasterio generali aliquod systema ac planum exstruendarum in toto regno viarum habita ad rerum adjuneta et locales circumstantias reflexione exigere dignare tur. E lab oratio systematis huius principales viarum commercialium ac postalium duetus intra ambitum regni comprehendenti non exiguo quidem veniret labore, sed illam praebuet utilitatem, quod, eadem per Ma[iest]t[a]tem Y[est]ram Sacr[atissi]mam benigne ratihabita, Consilium] Reg[ium] L[ocum]t[enentia]le in omnibus occursuris casibus exstruetionis