Notitia hungáriae novae historico geographica (Budapest, 2012)
Zala vármegye
COMITATUS SZALADIENSIS PARS GENERALIS 448 in septentrionem, illum in meridiem respicit. Ab occasu habet Dravum, et Murám flumina, quibus partim a Styria, partim a Sclavonia dirimitur, inde septentrionali parte a Comitatu Castriferrei [p. 3.] distinctus Veszprimiensi in orientem iungitur. Tum modico flexu in paludem Balatonis inclinatus, perpetuis lacus aquis a Comitatu Simeghiensi disterminatus, vicissim ad Dravum redit, factoque tam longo ambitu, speciem iugeri format, curvatis sulcis in latus alterum detorti. Regio maximam partem silvestris,1 et montana occasum versus in planities, et lacunas desinit. §- III. Montes, silvae,2 et nemora: Sümeg: Bakony. Tota illa pars comitatus, quam Balaton lacus adluit, montibus, et clivis exasperatur. Circumstant huius paludis altissimae passim rupes, saxa inaccessa, et praerupta, quorum series hinc, et illinc vastis hiatibus3 intercisa, turrium speciem refert, sive metarum distincte semet adtollentium. Duo inprimis excellunt, quos incolae Csenge-Két-Hegyei vocant; inter Csobántz, et Szégligeth eminent, praecipiti, sed amoeno vertice surrecti. Hos subsequitur mons Haláp oppido Csobáncz ab occasu oppositus, quem non altitudo modo, sed etiam fertilitas,4 iucunditasque commendat, [fol. 4.] Inde montes ineunt vini foecun- di, quorum praecipuam laudem Badatson obtinet, et Sz. György Hegye. Aquiloni subiacet Siimegb, mons singularis, et a reliquis altissimo cacumine separatus, ceteri5 ibidem alti, sed coniunctioribus dorsis copulati, in Comitatum Veszprimiensem exeunt. Ex eadem parte regionis silvae6 procurrunt, et nemora, nomine Bakony celebrata. Vario sunt situ, sed frequentius tamen edito, et conciso vallibus, quam nimium mitescente. Terra alibi sabulosa, et sterilis, alibi ei contingit laetior, atque alendis armentis non inepta. Nam meminimus omnino, qua apriciores positus habet, non pascendo tantum pecori, sed fae- no etiam cogendo, ponendisque cum aestivis, tum hibernis7 stabulis maxime idoneas fuisse silvas8 Bakonienses. Sed est tamen praecipua Bakony opportunitas, quod glandes ubertim ferat, ideoque innumeros porcorum greges queat alere. Nempe arboribus constat propemodum querceis, tantae vastitatis, ut ambitu cubitos senos, septenosque et plures complectantur. Hinc nusquam locus [p. 5.] latebris ferarum aptior. Est et mons Sárkán hegye quasi Draconis dictus, qui ab oriente Tapolcza, ab occidente Keszthely inum9 respicit. Glandiferis abundat arboribus, venationique valde commodus. Habet etiam colles vitiferos, Edericsienses utpote, et Györkienses:10 vinum probi gustus, etiam per aestatem quandoque perdurans, sed mediocri quantitate utrique fundunt. Inde ad occidentem sunt montes satis magni, et cacuminosi, Tatika, et Rezin vocati, in quorum utrorumque apice arces desolatae, eaeque cognomines cernuntur, suntque in potestate Festeticsiana. §. IV. Regio aquis compluribus irrigua est; atque alias ante paludes superbit lacus12 Balaton. Incerta eius nominis ratio erit, nisi a Slavorum Blato, quod coenum, et loca notat lacu- stria, originem accepisse credamus. Ex13 Slavica demum voce, vocali in priori syllaba14 1 corr. ex sylvestris 2 corr. ex sy/vae 3 corr. ex hyatibus 4 corr. ex fortilitas 5 corr. ex caeteri 6 corr. ex sylvae 1 corr. ex hybernis 8 corr. ex silvas 9 corr. ex Keszehelyinum 10 corr. ex Györhienses 11 corr. ex Rezii 12 corr. ex lacu 13 add. a nobis 14 corr. ex sylaba Lacus, et paludes, speciatim lacus Balaton:
