Waldstein, Francis – Kitabiel, Paul: DESCRIPTIONES ET ICONES PLANTARUM RARARIORUM HUNGARIAE VOL. 1. (1800)

VIII őz Hegyesd , qui conicam formám exactius referunt j bafin liabent amplam, leniter acclivem, őz coni brevis adinftar fubito coeuntem; inde vero magna ex parte praerupta adtollunt latéra, őz vertice lato convexo aut planiusculo terminantur, forma hac non minus quam fitu Őz materie ab aliis mediterraneis maximopere discrepantes. Ifolatis montibus praeter hos accenfendi etiam funt Baranyenfes , quorum alii ad Quinque Ecclefias Pétsvárad vaftam congeriem , alii ad Siklós longum jugum conítituunt. Inter illos Metsek nominataé urbi imminens, őz cum eo nexus mons Sancti Jacobi (Szent-Jakab-hegye) funt altilfími , őz nonnullis in locis prsecipites. Hi, quos a praecipuo loco Siklosienses nominamus, in continuam catenam nexi funt, quae ab occafu in ortum prope ad 2 milliaria extenditur, inonte Harfány ad pagum, cognominem terminata, hic, ad Gyud, alibique in latere meridionali non parum praeceps, nec prius nominatis altitudine multum cedens. b) SPECUS. In montibus hactenus defcriptis numerofae reperiuntur cavernae , quas natura ßupenda virium efficacia excavavit. Earum quidem plures jam in auram apertae funt, í'pecus diverfiííimae formae őz extenfionis conftituentes ; fed non paucas in iisdem montibus adhuc claufas latere, probabile reddunt frequentes in Iiis demerfiones obverfe conjcae, fub quibus cava jam reperit metallilegorum induftria. Memorabile autem eít i őz has depreíliones őz apertas fpecus omnes in montibus calcareis inveniri. í) In feptemtrionali montium adgregato harum plurimae occurrunt, inter quas nobis hic tantum praecipuas nominare licet; hae funt Mazarna őz Dupna in Thuroczienfi ; D e ménfal ve nfis in Liptovienfi , Holgoczenfis in Scepufienfi , őz A'gtelekenfis in Gömörienfi Comitatu, quae adeo extenfae őz tam multis cavernis compofitae funt, ut Labyrinthum conítituant, e quo absque filo ariadnaeo vix exitum reperias. Sziliatzenfis autem in Tornenfi provincia non tani amplitudine, quam eo notabilis eft, quod tota aeftate glaciem contineat , ingruente vere natam , verfus hyemem autem folvendam, 2) In Septemtrionali-orientalibus montibus nullám novimus fpecum ; aíl in orientalibus , ubi hi verfus limites Tranfylvaniae in Comitatu Biharienfi alti exfurgunt, duae nobis innotuerunt: altéra, Funacza dicta, ad pagum cognominem fita, cui defcribendae propria diífertatiuncula dicata eít (a) ; altéra , hucusque ignota , in finem anguítae vallis pone Lunkafzprie rejecta, fub cujus orificio e fubjecto foramine 1 árgus rivus prorumpit. 3) In montibus banaticis itidem binae occurrunt: harum altéra, jam Veteranam nominant, fupra Ogradinam őz Tabulam Trajani, ubi Danubius in anguftum alveum conítringitur, altiífimae Őz fere ad perpendiculum abruptae petrae in ripa fmiftra illius íluvii inhaeret, in ampliíTimum altutnque fornicem excavata. Altéra in ripa dextra amnis Cserna fupra fupremum balneum thermamtn Mehadienfium in praerupto latere rupis, quain Piatra Kupcsegului vocant Vallachi, orificium habet, őz non fecus atque petra , cui ineíi, őz balneum proximum , denominationem a latronibus túlit. 4) In montibus occidentalibus nullum nobis cognituni eft antrum neque in mediterraneis ullum reperitur praeter illud, quod ad Abaliget in provincia Baranyenfi rivum emittit, quae res probabile reddit , quod nobis relatum eft; fpecum hanc ad longam diftantiam in montem penetrare, őz intus majora cava formare. ' (a) Alexii JVedetzkjr Funacza Peftyeri, feu Funaeza dicti antri hiílorico-ph^fica relatio, Vieno, 1772, 8 maj.