Waldstein, Francis – Kitabiel, Paul: DESCRIPTIONES ET ICONES PLANTARUM RARARIORUM HUNGARIAE VOL. 1. (1800)

IX c) PLANITIES. Plana regni pars, per feriem montium mediterraneorum, quam a Danubio inter meridiem Sz occafum longiífime procurrere notavimus, bifariam dividitur, ita, ut ab his in occafum pars altéra, altéra vero in ortum magis diffundatur. Illám ab extenfione minorem aut a fitu fuperiorem, hanc majorem aut inferiorem nominabimus. Nec tarnen, quod hic monere refert, altéra ab altéra ita discreta eft, ut nulla intercedat communio: nam praeter unionem, quam Danubius procurat, Sí illám, quam vallis e fuperiore planitie ad Balatonem protenfa efficit, ambae infra Iíefzthely verfus Dravum ampliore fpatio junguntur. 1) PLANITIES SUPERIOR, quamquain amplitudine multum cedat inferiori, tamen adeo extenfa eít, ut formain circuitus ejus neque arinato oculo ex unico loco capere poífis. Inde enim a capite Peifonis usque ad montes mediterraneos prope 20 milliarium menruram habet, Sí ab eoloco, quo Vagus eam in Coinitatu Nitrieníi adtingit, usque ad Dravum multo magis extenditur, hic Croatiam adtingens, inter Murám autem Si Arabonem in Styriam, Sí a Peifone per Comitatum Mofonienfcm in A14firiam inferiorem ultra limites excurrens. Situm minori huic planitiei altiorem eífe, quam majori, docentaquae, quee ornnes ex illa in hanc defluunt. Idem aquarum fluxus etiam probat, folum in hoc piano maximé depreífum ad Danubium eífe ; cum in hunc rivi omnes Sí fluvii, fi paucos demas, quorum unus alterve in Balatonem, aliquot in Murám influunt, aquas fuas congerant. Nec tamen altiora cenfemus loca, quae ad Peifonem lacum atque ad Répcze Sí Arabonem fluvios fita funt; cum aquas fuas fegniter admodum in princeps illud flumen promoveant. Superficies ejus maximé complanata eft in infula Csallóköz, Sí ad Peifonem lacum atque Répcze fluvium, per majorem partém Pofonienfis, íMofonienfis, Jaurinéníis, Sí Comaromienfis Comitatuum, praeterea ad Rapczam Sí Arabonem in provincia Sopronienfi Sí Caítriferrei, qua parte ad Jaurinenfem accedunt. Reliquum verfus montes clivis collibusque confituin eít. 2) De ingenti extenfione inferior is planitiei vei ex eo judicare licet, quod ex ejusmedio, velut ex alto mari, nuspiam montes conípiciantur : a Matra quippe, quae a limité feptemtrionali in meridiem maximé prodit, usque ad Danubium prope Neo^ plan tam 40, Vaczio usque Albam Ecclefiam 50, Sí a montibus Ugotfienfibus pone Nagy-Szöllös usque ad confluxum Murae Sí Dravi plus quam 66 milliaribus per continuam planitiem iter patet. Eademque inde a memorato confluente usque ad montes banaticos infra Ujpalankam regni limites meridionales, Dravum Sí Danubium, non modo adtingit, fed Sí transgreditur, in Croatiam Sí Sclavoniam protenfa; in Szathmarieníi Comitatu autem pone Nagy-Károly in Tranfylvaniam continuatur. Maxime depreífum folum in hac pariter ad Danubium eft , ita tamen ut illud, quod ad Tibiscum fupra confluentem hujus cum illo ad plura milliaria furfum verfiis fituineft, adhuc Iiumilius fit, docente canali Francisci II. per quem aqua, quinque cataractis intercedentibus, ex illo in hunc defluit. Simili ratione evincitur , infimum punctum hujus planitiei ad Danubium infra Ujpalankam, totius regni autem infra Orfovam quaerencluni eífe. Pars ea hujus planitiei, quae a finiítra Tibisci ripa verfus montes orientales Sí ad Marufium extenditur, tum ea quae ultra hunc fluvium per Comitatum Torontáliénfeni Sí per majorem partém Temefienfis provinciáé diffunditur, maximé aequatam fuperíiciem exhibet, in continuum corporum Sí agrorum aequor complanatam. Similis etiam