A Debreceni Déri Múzeum Évkönyve 2007 (Debrecen, 2008)

Történettudomány és művelődéstörténet - Orosz György: Énekeljetek az úrnak minden föld. A „Mesterek mestere” katekizmusi ének a római katolikus és az ortodox vallási kultúrában

IV. Ad quatuor Evangelia, in Ezechiele: Ff ex medio eorum, similitudo quatuor animalium (Ezech. i, 5). Sait et quatuor flumina paradisi (Gen. II, 10). Nomen tatragrammaton quatuor litteris Hebraicis scribitur. Quatuor cornibussancta crux insignitur,ut Habacuc Comuain manibus dus (Hab. Ill, 4). V. Ad quinque libros Moysi, ad quinque porticus (Joan. V, 2), ad quinque panes (Joan. VI, 9), ad quinque plaças (Joan. XX, 25) in corpore Dominico. Apostolus: In Ecclesia volo quinque verba sensu meo loqui (1 Cor. XIV). VI. Ad diem sextum, quo Dominus hominem cum universis terrae animantibus fecit. In Genesi: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostrum (Gen. 1,

26). Item paulo post: Et factum est vespere, et factum est mane dies sextus (Ibid., 51) Senario numero perfectio comprehenditur: propterea Deus sex diebus mundum perfecisse describitur, et ipsis quinque unus adjicitur, ut lex per Evangelium impleatur. Sex sunt aetates saeculi: quinque transierunt, sexta a Joanne Baptista et inhumanato Christo decurrit ad fidem saeculi; unde et sexta die fecit Deus hominem ad imaginem suam, quia sexta ista aetate manifestatur per Evangelium reformatio mentis nostrae, secundum imaginem eius qui creavit nos. Sex has aetates illae sex hydriae significant, quas Dominus impleri iussitoqua, et in iis aqua conversa est in vinum (Joan. II, 6), ut jam manifestatum Christum in lege et prophetis intelligamus. Illa ergo tempóra sex, quasi per articulos distributa atque distincta, quasi vasa essent inania, nisi a Christo implerentur. Tempora utique inaniter praeterirent, nisi in eis Dominus Jesus Christus praedicaretur. Impletae sunt igitur hydriae, id est, adimpletae sunt prophetiae. VII. Ad diem septimum, in quo perfectis omnibus Dominus requievit. In Genes.: Et requievit Deus die septimo ab omni opère quod patrarat (Gen. II, 2). Numerus is humanae rationis causa summam perfectionem significat, quia ex primo pari et ex primo impari constat: ex primo siquidem qui dividi potest, et ex primo qui dividi non potest. Hinc jubilaeus, qui perfecta requies exprimitur, Septem hebdomadis constat. Hinc septem spiritus, qui sunt ante thronum Dei (Apoc. 1,

4). Et septiformem gratiam Spiritus sancti significaverunt, septem panes, quibus Christus quatuor hominum millia satiavit (Matth. XV, 34). VIII. Ad diem Dominicum resurrectionis, id est octavum. In titulo psalmi, In fmem pro octavo (Ps. VI, 1). IX. Ad sacramentum horae nonae, qua Dominus spiritum emisit. In Evangelio: Et circa horam nonam clamavit Jesus voce magna (Matth. XXVII, 46). Sunt et novem nomina pretiosorum lapidum, et novem sunt ordinesangelorum. X. Ad decalogum, id est, decern verba, quae in tabulis duabus scripta sunt. In psalm.: In psalterio decachordo psallam tibi (Ps. CX LI 11,

9)XI. Ad apostolus. In Evangelio: Undecim autem discipuli abierunt in dalilaeam (Matth. XXVIII, 16). Undenarius etiam numerus, quando denarium monade excedit, pro transgressione et reprehensione ponitur; unde Petrus apostolus non passus est numerum apostolorum in undenario consistere, sed elegit Matthiam (Act. 1,

26) duodecimum in ordine. Hinc undecim saga cilicina in veteri lege fieri praecipiuntur (Exod. XXXVI, 7), quae significant poenitentium actus pro commissis peccatis. Adundecimam tandem horam (Matth. XX, 6), gentiles et aetas decrepita vocatur. XII. Ad apostolus in Evangelio: Duodecim autem apostolorum nomina sunthaec (Matth. X, 2). Hoc numero significatur universa judicantium multitudo (Matth. XIX, 28), propter duas partes septenarii, qua plerumque significatur universitas: quae duae partes, id est, tria et quatuor, altera per alteram partem multiplicatae, duodecim faciunt. XIV. Ad sacramentum Dominicae generationis. In Evangelio, Ab Abraham usque ad David, generatíonessuntquotuordecim (Matth. 1,

17). XV: Ad quindecim gradus templi, quos fecit Salomon, ad quorum numerum, quindecim psalmi qui inscribuntur Canticum graduum, compositi sunt; ide est, a psalmo, Ad Dominum cum tribularer (Ps. CXIX, 1), usque ad, Laudate nomen Domini. XVI. Ad numerum prophetarum. XXII. Ad sacramentum divinorum voluminum, secundum litteras Hebraeorum. XXIV. Ad mysterium numeri seniorum. In Apocalypsi: Et super thronos viginti et quatuor seniores (Apoc. IV, 4). Et vigintiquatuor sortibus in ministerio templi distributi fuerunt sacerdotes a rege David [\ Par. XXIV, 7). XXX. Ad fructus fidelium conjugiorum. In Evangelio: Et dabunt fructum aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud tricesimum (Matth. XIII, 8), quod ad conjuges, sexagesimum ad viduas, centesimum ad virgines pertinet. XXXIII. Ad mysterium aetatis, qua Dominus in carne versatus est; in Apostolo, sicut quibusdam ex hoc videtur, Donee occurramusin unitate hdei et agnitionis filii Dei, in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi (Eph. IV, 13). XL. Ad quadragesimae sacramentum. In Evangelio: Et agebatur a spiritu in deserto dies bus quadraginta (Luc. IV, 2). Et virtus Decalogi, per quatuor libros Evangelii impletur, Decalogi autem mandata perficimus, si quatuor sancti Evangelii libros perfecte custodimus: sic per continentiam, vigilias, et orationes, et caetera, quae Apostolus commémorât, armajustitiae (II Cor. VI, 7) ad immortalis vitae praemia pervenimus. XLII. Ad numerum in eremo mansionum, vel ad numerum generationum, quae ab Abraham sunt usque ad Dominum Jesum Christum (Matth. 1). XLVI. Quadraginta et sex annis aedikatum est templum (Joan. II, 20), a transmigratione redeuntibus Judaeis, secunda aedificatione post Salomonem. Hie annorum numerus perfection! Dominici corporis aptissime convenit. L Ad Pentecosten; in Actibus Apostolorum: Et cum complerentur dies Pentecostes (Act. II, 1). LX. Ad fructum viduis, sive continentibus debitum. In Evangelio: Et dabunt fructum, aliud sexagesimum (Matth. XIII, 8).