Bullae Bonicacii IX. P. M. IX. Bonifác pápa bullái. 1389–1396. (Budapest, 1889. Mon. Vat. Hun. I/3.)

exequias defuncti episcopi, ex suo gremio Paulum, archidiaconum de Kölesér, uno ore episcopum elegit. Summus Pontifex, cum electus pro confirmatione supplicaret, electionem invalidam declaravit. Attamen, sicut in bulla super hac confecta ipse edicit, «ne ecclesia Varadiensis longae vacationis exponeretur incommodis, multiplicium virtutum donis ipsius Pauli archidiaconi nec non Capituli eligentis concordi voluntate attenta meditatione pensatis», Paulum denominat et praeficit episcopum Varadiensem.

1 Bonifacius IX. occasione denominationis Pauli episcopi, nihil cunctatus, iterum reservavit sibi episcopatus Varadiensis provisionem, quam paucos post menses, Paulo episcopo decedente, revera effectui dare valuit. 2 Reservationes pontificiae quemadmodum ius Gipitulorum praesulem eligendi, sic etiam ius ordinum religiosorum abbatem vei praepositum eligendi utplurimum suspenderunt. Attamen — tabulis hoc in tomo vulgatis testantibus — Summus Pontifex semper, attenta meditatione pensavit, utrum denominatus ordinem illum expresse professus sit, cuius cura et administratio ipsi incumbebat, imo maximé illum monasterio praefecit, pro quo religiosi monasterii per eorum litteras supplicarunt. Provisionem praepositurarum saecularium, quae iuri patronatus regio obnoxiae erant, reservationes aeque afficiebant. Casus non mediocris momenti hujus generis occurrit. Praepositurae ecclesiarum collegiatarum Albaregalensis, Scepusiensis et Tituliensis, Vesprimiensis, Strigoniensis ac Colocensis dioeceseum, «ad praesentationem Regis Hungáriáé, qui est pro tempore, tam ex privilegio Sedis Apostolicae speciali, quam etiam de antiqua et approbata et hactenus pacifice observata consuetudine» conferebantur. Rex non exspectans, num una harum re ipsa vacet, Jacobum de Scepus, canonicum Transilvanum, Summo Pontifici commendavit; hic vero donationi apostolicae reservavit collationem praepositurarum in futuro vacantium, quam Jacobus de Scepus duxerit acceptandam.? 1 Bulla super hoc anno 1396, 24-a Januarii confecta non mediocre quid confert ad opus eximium Vincentii Bunyitay, cui titulus : A váradi püspökség története. Cum ille ante determinare haud valuerit, quonam modo episcopatus vacatio evenerit, bulla haec certiores nos reddit, morte Joannis Zudar hoc contigisse. Porro antea persona ipsius Pauli episcopi tam atra caligine obvoluta erat, ut Vincentio Bunyitay coniecturam etiam proferre licuerit, an non eadem sit cum persona Pauli antea episcopi Zagrabiensis, per Sigismundum episcopatu spoliati? Recentissime demonstratin doctus, historiographus archiepiscopatus Colocensis Paulum episcopum Varadiensem et Paulum de Farkasfalva episcopum Tinniniensem eandem esse personam. (Schematismus Colocensis pro anno 1888 pag. 22.). 2 Bulla denominationis a. 1397, 22-a Mártii confecta in subsequenti tomo vulgabitur. 3 Anno 1390. 8-a Junii.