Győry, Tiberius von dr.: Semmelweis' gesammelte Werke (Jena, 1905)
Tractatus de vita plantarum (Dissertatio inauguralis)
12 Tractatus de vita plantarum. mentur membrana. Tandem folia varias substantias, oleosas, aethereas, resinosas etc. secernunt et adservant, inter has notari meretur: pigmentuni yiride, chlorophyllum dictum, quod folia amoeno eorum virore exornat, et fons évadit splendidissimorum colorum, quos in corollis admiremur. B. Processus adsimilationis. Aqua, acido carbonico impraegnata simplicissimum plantarum nutri- mentum est, quae per subtilissimos radiculorum tubulos aut papillas insugitur, ubi jam primam adsimilationem organicam experitur; sic per cellulam cellulae communicata, omnes plantae partes transudando permigrat, ubique renisum illarum vitalem experitur, sicque magis magisque adsimilatur, donee tandem in foliis summám illám muta- tionem patiatur, qua in cambium, humorem alibilem plasticum — sanguinem plantae, si velis — transmutatur, qui per eosdem canaliculos variis tarnen probabiliter temporibus descendit; ex hoc dein diversa organa proprium sibi nutrimentum seligunt, semet restaurant et cres- cunt. — Gasiformes principium odores constituunt, in vapores olea aetherea extenduntur, vel aqua (quemadmodum sub perspirationis pro- cessu) resolvitur; fluidae, molles et semidurae vero in penetralibus figuntur, ubi mox distinctae in propriis adservantur vasculis (uti e praecedentibus notum), mox absque lege commixtae ubique reperiuntur locorum. Substantias has sub secretis cognovimus; usus earum ille videtur, ut plantae alimento ab extus deficiente (senio provectae) in nutrimentum inserviant (quemadmodum animalibus adeps), caeterum absque dubio et alios macrocosmi fines habent. Memorabilem naturae observatores fecere detectionem: perfectionem recensitarum substantiarum cum organisatione plantarum pari ingredi passu, ut quae inferiorum ordinum producta simpliciora ferant, quo magis vero ad altioris vegetationis dignitatem elevantur, viribus majori- bus instruuntur, materias quoque multum compositas, differentes, ge- nuinas, propignent; sic Lichen es, Algae, Musci et Fungi non ultra mucum producunt, Gramineae sub ipsis etiam tropis vix amylum et saccharum elaborant, quae jam in Pal mis oleosis locu- pletantur, dum dicotyledoneae plurimis materiis specificis, oleis aethe- reis, balsamis resinis, alcaloidibus etc. superbiunt. — Caeterum processus iste chimicovitalis in plantis nunquam non mutatur, sic secundum variam earum aetatem variis scatent substantiis, tenellae aliis, aliis dum flore ornantur, aliis dum semina ferunt; sic anni periodici, sic diei tempus, calor, lux, electricitas in eorum miscelam alterando in- fluunt, de quo plures loquuntur observationes: ita Cel. Hayne tradit Bryophyllum calycinum in India vegetans, mane acido, vespere amaro gustum adficere, dum sub meridie sapore careat; idem probat colorum in certis plantis mutatio: Hibiscus mutabilis flores mane candidos exhibet, die adolescente carneos offert, et illo senescente roseis superbit — flores Gladioli versicolor is sub aurora bruneo tincti, intus flavo picti, per diem ita alterantur ut ad vesperum nobili azureo resplendeant. — Ison aliud odoris mutabilitas in plurimis plantis patefacit: Pelargonium triste, Hesperis tristis, mirabilis
