Hidrológiai Közlöny 1988 (68. évfolyam)

1. szám - Gether István–Haszpra Ottó: Az eszperantó nyelv terjedése a nemzetközi tudományos kapcsolatokban

62 HIDROLÓGIAI KÖZLÖNY 1988. 68. ÉVFOLYAM, l, SZAM technical application of Esperanto has been elaborated by the young computerists of the Dutch systems development firm BSO for the DLT (Distributed Language Translation) system which is capable to translate between any two languages through Esperanto as a bridge language (Fig. 2), since it proved to be the most accurate and most economic solution (Witkam, 1983, 1986). As for the application of Esperanto for hydrosciences, the first steps have been made. Many articles appeared on liydrotechnic projects in popular periodicals as the Chinese monthly El Popola Cinio (From People's China). Texts related to water can be found in the literature on geography, geology, meteorology (Fig. 3), environmental protection (e. g. Delsudo 1927, Geografio 1974, Dudich 1985, Riley-Spolton 1987). Papers of higher level were published in periodicals of general scientific character as Sciencaj Komunikajoj (Scientific Transactions) and Scienca Revuo (Scientific Review). The topics show a wide variety: The Elbe-Oder, the Danube Project „Gabcikovo—Nagymaros", utilization of wave energy, canalisation with mixed flow, water resources of Cuba and Mongolia, hydroelastic similarity, hydraulic modelling, weirs, fundamentals of hydraulics, fundamentals of hydrology etc. There appeared separate booklets on the Chinese Red Flag Canal, on the water resources development in Hungary etc. Dictionaries, as the Multilingual Ice Dictionary of IAHR (Starosolszky, 1980), or the Esperanto version of the Duden Bildwörterbuch (Eichholz, 1987) and several specialized and general dictionaries contain a number of hydro-words too. These first steps show the perfect applicability of Esperanto for the purpose of water sciences. In the era when finally the ,,international language" of SI for the units and symbols is already accepted by the developed countries and the results of the application of Esperanto become more and more widely known, the understanding for a complete international language satisfying all the needs of science and technology is no doubt increasing and opens favorable perspectives for the international acceptance of Esperanto. Keywords: Esperanto, international contacts, science, water affairs, bridge language, international language La disvastlgo de Esperanto en la internaciaj sciencaj kontaktoj I. Gether and 0. Haszpra Resume: Ci tiu trarigardo traktas la internacian lingvon Esperanto okaze de la eentjara jubileo de ties apcro in 1887 (Fig. 1). Por solvi la praajn problemojn de la internacia komunikado konatajn jam el la Biblio kaj la Geografio de Strabono, grandaj pensuloj — kiel Descartes, Kotnensky, Leibniz — lancis la ideon de artefarita lingvo facila kaj esprimiva. Dum la lastaj jarcentoj de la Mezepoko kaj poste gis niaj tagoj pli ol 900 projektoj de artefaritaj lingvoj naskigis

(Blanke, 1985). Tarnen, estas nur unu, Esperanto, iniciatita de Dr. Zamenhof (Boulton, 1960), kiu transvivis kaj evoluigis viglan, originalan kaj tradukitan literaturon konsistantanelpli ol 10000 libroj kaj el nenombreblaj aliaj publikajoj.Nuntempe 150 periodajoj kaj éiutage nova libro aperas. Ciujare estas c. 300 internaciaj kunvenoj, de malgrandaj simpozioj por dudek personoj gis mondkongresoj por 6000 partoprenantoj. Konsiderinda elektebleco por la miliono da esperantistoj de la mondo. La aplikado de Esperanto por sciencaj celoj komencigis jam en la dua jardeko de la historio de Esperanto. Bedaürinde, pro tragikaj kaüzoj (du mondmilitoj, naziaj regimoj, persona kulto) la nuna stato estas esence rezulto de la lastaj tridek jaroj. Kaj estas praktike la lasta jardeko dum kiu la scienca aplikado de la lingvo progresas per grandaj pasoj. Kelke da periodajoj por scienco kaj sciencpopularigo aperas. Kreskanta nombro de internaciaj sciencaj konferencoj estas arangataj ciujare. Kiel nova fenomeno, artikoloj pri la lingvo-problemo de la kreskanta internacia scienca kaj teknika komunikado estas legeblaj en ne-esperantistaj periodajoj, kaj multaj el ili prezentas Esperanton kiel la plej bonan solvon (e. g. Kent Jones 1977; Haszpra, 1977; Sherwood, 1979; Maul, 1983; Humblet, 1984; Neergaard, 1986; Wagner, 1987 k. a.). Kelke da naciaj kaj internaciaj sciencaj organizajoj (Association Internationale de Cybernetique, la hungara Societo de Komputilscienco Johano Neumann, la okcidentgermana Institut für Kybernetik en Paderborn, la bulgara Institute^ pri Ekonomiko en SviStov, la Internacia Akademio de la Sciencoj en San Marino, la Cina Akademio de Sciencoj k.a.) jam enkondukis Esperanto inter iliajn lingvojn de konferencoj kaj publikigado kaj pruvis la efikecon de Esperanto ankaü por neesperantistaj partoprenantoj. Kelke da novaj Esperanto-Asocioj rekte apartenas al naciaj sciencaj akademioj. La antaiiirantoj de la aplikado de Esperanto estas granda nombro da entuziasmaj komputikistoj, kaj ne estas inirakle, ke unu el la plej promesplenaj teknikaj aplikoj de Esperanto estas ellaborataj de la junaj komputistoj de la nederlanda sistemdisvolva firmao BSO por la sistemo DLT (Distribuita Lingvo-Tradukado), kiu estas kapabla traduki inter kiuj ajn du lingvoj tra Esperanto kiel pontlingvo (Fig. 2), car tiu pruvigis la plej preciza kaj plej ekonomia solvo (Witkam, 1983, 1986). Koncerna la aplikadon de Esperanto por akvosciencoj

, la unuaj pasoj estas jam faritaj. Multe da artikoloe aperis pri hidroteknikaj projektoj en popularaj periodajoj kiel la cina monatalo El Popola Cinio. Tekstoj rilataj al akvo trovigas en la literaturo pri geografio, geologio, meteologio (Fig. 3), medioprotektado (e. g. Delsudo, 1927; Geografio, 1974; Dudich, 1985; Riley-Spolton, 1987). Studoj de pli alta nivelo estis publikigataj en periodajoj de generale scienca karaktero kiel Sciencaj Komunikajoj kaj Scienca Revuo. La temoj