Bél Mátyás: Buda város leírása 1. A kezdetektől Mohácsig (Budapest, 1987)
Új-Buda
COMIT. PEST, PILIS, SOLTH, PARS SPEC. MEMRR.IH. diiTimuIare. AJulia , inquit, domi gemm.ita pocula , ncc chrjf.ni.ita , rnjrrhinaue, nullis atria auUis vefiita: nullus, uel ß quis, raro 'videbatur, if ipfe quoque incultus (f rudis adparatus: forduj.c, ni quadrata nienfa, mappa: cultus omnis, equos, Ö" tafira translatus: ibi aurum, gemmas, £$* argentum geßare, mos erat: item , excolere comas, gemmea ferta geß are, habitu laiitijpmo 'vti, qui trabes Romanas exftpc- ret, ceteras parum artes curare. Pofi quam autem Regina aduenerat, menfas , atque 'viuendi modum, excoluit ; fafiidita domor um humilitate, magnificas carnationes, exculta triclinia, aurata cubicula, introduxit, Regem a popularitate auocauit; ianitores foribus adpofuit ad (Iduos, intercepit faciles aditus regiam maiefiatem, ad feritandum longe ambit wfius, decorum , adegit i fiatis Regem diebus, in auditorium prodire, atlus dicere, monuit; Scythicis, Italicos mores , infer uit; f lat inis quoque epulis , oblettauit; •varias , quibus olim carebat, artes , eximiosque artifices , ex Italia , magno fumtu, euocauit. reliqua. Adeo, ad vnius reginae modum, non rex tantum, fed vniuería ctiaqi Hungária, breui fe compoiuit. Habuit ea peregrinitas, odium & inuidiam, oum con- iuefcentibus paullatim Hungaris, ciuitate quafi donata cib Buda certe fuum florem, huic conueriloni debuit: quippe quam, nono quali habitu, Matthias poilea induit. Ceterum, difficilius (n.J emollitos fuiffe ciuium noilrorum mores, ex hiilorico difeas. Humiari enim politica: culturae, ac deliciarum expertes, ha:c omnia aegre ferre j infa- nos damnare fumtusi regiam maiellatem quotidie inculare ; quod pecunias ludibrio haberet i vcétigalia, ad meliores vfus inllituta, in res futiles, vanasque erogaret, a prifeorum regum parfimonia & frugalitate , defeifeeret, patrios feucros mores, exueret, aboleret antiquos ritus, & ad latinas, immo Gotalanicas delicias, effocminatosque mores, plane transfugeret. Mufhtare quoque, nimis vxorium, & externos, non modo aurum, ied principis indulgentia, vniuerfum quotidie regnum populari: multa quoque obloqui, Ik in malam partem accipere. At, diuus ille princeps, omnium bonarum artium parens, &c fautor ingeniorum , Hungaricos vulgo mores damnare , ruflicitatcm Scythicam, & incultam vitam, publice taxare, inhumanos pailim ritus abominari, vrbanitatem fenfim introducere, proceres, cum nobilitate, ad politicum cultum hortari, inhere domos, pro facultate, magniH- cas erigere, viucre multo ciuilius, ac fefe mitius, cum peregrinitate, gerere, quam ante, praeter omnium opinionem abominabantur. Ad haec ergo omnia, in primis exemplo fuo, omnes inuitauit. Tanti tunc erat Hungaros nollros, ad peregrini moris elegantiam, adfuefeciile. Ac, damnofaomnino, toti Hungarix fuit, MatthiaeííU mollities; quando , dc ipfc euafit remifhor, Zk gentem, peregrinis deliciis innutritam, iälutis publics fecit incurioiam. n.j Vide Bonfinivm Decade iv. Lib. vn. p. 631, 22. §• XX. hinc Budae in- trement a: Hungaro- rum, in «dfcitam a rege pere gr init.item, murmnra: Coruini excel Cu s animus: mala , qua extera delicta in Hungáriám in nexe - lient.
