Payr Sándor: Egyháztörténeti emlékek. Forrásgyüjtemény a Dunántuli Ág. Hitv. Evang. Egyházkerület történetéhez. I. kötet. Sopron 1910.

VII. Az 1681. után három esperességre összeszorult egyházkerület emlékei. - C) A tolna-baranya-somogyi esperesség

tem 1742. Qualis ortus, progressus, quot et quibus persecutionibus tentata earum eliminatio, dum hospitium praebuit. Partim angustia locorum et defectu terrae ad Oeconomiam necessariae, partim etiam nimiis Subditorum oppressionibus, nec non Ecclesiarum Persecutionibus coacti descenderunt ex Superioribus Comitatibus infinito numero coloni etiam Evangelicae Religioni addicti, inde ab Occupatione Budensi, sed dispersi inter Catholicos et Reformatos babitarunt usque ad Annum 1715. quo veniunt ex Dominó Papensi aliquot Subditi*) ex dura Servitute. magis Venatores, quam agrorum cultores; Evangelicae Religionis tenacissimi, qui cum diversae religionis hominibus misceri pláne non poterant. Consident ergo in Silvestri Solitudine Soli in praedio Gyönk, tum adhuc Fiscali in Inclyto Comitatu Tolnensi, prope oppidum Pintzehely. Expetunt et obtinent Budae ab Inspectore Fiscalium Bonorum Regalium libertatém Pastorem Evangelicum intertenendi et introducendi. Accipiunt Secum Reverendissimum Dominum Andreám Molitoris, olim Pastorem Ecclesiae Evangelicae Palotensis. Ubi publicus cultus, dispersis ejusdem Religionis Sociis innotesceret, concurrunt undique ex Circumjacentibus Oppidis et Vicis; nec diu id latere potuit Clerum, cui ob novitatis respectum magnós aperuit Oculos, eo, quod a memória hominum non plures in tota illa Regioné observarentur eius Religionis Ecclesiae. Si enim forte aliquas Andreas Dudithius Episcopus Quinque-Ecclesiensis post Concilium Tridentinum nostris adhaerentes per Zrinios, Battyanios, Nádasdios, aliosque eius temporis Magnates post Se reliquit, earum iam in hoc Comitatu nec nota nec Vestigium observari potuit. Inhibitus itaque est Minister Ecclesiae 1717. ab omni Exercitio per Comitatenses, et ne in Carceres rapiatur crebris et Variis muneribus ex Venatione acceptis obtinuerunt. Interea Consilio Nobilis Domini Joh. Madarász, quondam Dominii Simontornyensis Praeíecti, et ad tempus Judlium, Ecclesiae Ablegati veniunt Vásonium succursum meum, et praecipue Praenobilis Domini Sam. Domokos expetituri ea Spe, quod apud Inspectorem Budensem, aut Magnanimum ejus temporis Heroem N. Regal. Commendantem Budensem Evangelicae Religioni addictum, libertatis suae restitutionem obteutati sunt. Spe tamen illic frustrati sumus, eo quod Inspector se excusaret, jam Praedium illud ab haereditario Dominó redemtum esse, atque ideo nobis ad Dominum Terrestrem Rev. Scil. Petrum Magyari confugiendum esse. Commendantem autem convenire non poteramus, propter maximum Principum et Generalium *) Az alábbi verses nekrológ szerint Csóthról jött ide hét pár szökött jobbágy.