Fabó András: Monumenta evangelicorum Aug. Conf. in Hungaria historica I-II Pest 1861-1863.
II. kötet - ADVERSARIA - SECTIO I. - CAPUT I.
40 autor Historiae diplomaticae ex instituto hanc defendit opinionem, ne quid percenseam de libello, qui inscribitur: Kurtz e und zuverlässige Nachricht von dem Zustande der protestantischen Kirche in dem Königreich Ungarn. De Leone X. pontifice, qui in litteris ad Fridericum electorem Saxoniae an. 1520. datis lutheranos a hussitis derivat, videatur Schleidanus de statu religionis lib. II. p. m. 27. et Andreas Kuhnaeus de schismatis inter ecclesias occidentales origine, cap. XVIII.. Cum an. 1741. seqq. regnante ausgustiss. Maria Theresia in publicis relationibus per omnes exteriores provincias scriberetur, prote- stantes in Hungária ex praescripto legum regni liberum religionis exercitium obtinuisse, et tamen divexationes evangelicorum augerentur in dies: quidam veritatis amator, suspectam relationum fidem publice confutaturus, dictum libellum an. 1746. edidit in eoque initia reformationis hussitis adseripsit. Sed etsi hussitae sequuturae reformationi praeluserint eamque multo faciliorem, quam futura erat, reddiderint: tamen inter primos reformatores, meo judicio, referri non possunt. Nisi enim Lutherus et genuini ejus ex Hungária discipuli sacra reformassent, hussitae ultro, quam prius jam factum erat, in emendatione sacrorum vix fuissent progressi. Nam sub Sigismundo * **)) et Vladislao I. rege ita fuerunt adtriti, ut etsi an. 1508. articulos confessionis suae Ladislao bo- hemo regi Hungáriáé obtulerint: convalescere tamen in solidum non potuerint. Hoc nihilominus exploratum mihi est, eos ad facilitandum reformationis in Hungária negotium multum contulisse. Postquam enim hussitae, duce Johanne Ziska, per Lusatiain et Silesiam an. 1414. in Hungáriám delati, superiorem ejus partem, fatis ita volentibus, infestis armis occupassent: haud pauci in comitatibus posoniensi, trenchiniensi, barsiensi, arvensi, scepusiensi, gömöriensi, sárosiensi, abaujvariensi **) consederunt et uti erant tempora, sacris suis libere defuncti sunt. Hi reducibus in Hungáriám discipulis Lutheri lubentissime accedebant, doctrinam evangelicam ab erroribus repurgatam sponte amplectebantur et a nostris melius edocti de veritate, ultro templa, quibus usi sunt, cedebant. Nam ipsi hussitae, missis ad Lutherum humanissimis litteris, idem esse Lutherum in Saxonia, quod Hussus fuit in Bohemia, fateban*) R i b a y n á 1: Matthia. **) Ribay- és Doleschalnál még: nitriensi, hontenai, solien- si, thuroeziensi, liptoviensi, neogradiensi.
