Szent Ferenc-rendi katolikus gimnázium, Érsekújvár, 1895

catae, indicabitur genus, structura, latinitas, seu idiotismus, elegantia, nitor, et loquendi ratio, si qua occurit delicatior; ostendetur, quantum differat a Vernacula? et quibus verborum formis, latinis, et vernaculis, possit idem sensus concipi, et enunciari ?

Designabuntur aliquando, tum nempe, cum jam idonei sunt Auditores ad intelligcndum, periodi, narrationes, et orationes, earumque argumenta, nexus, transitiones verbales, ct reales, similitudines, argutiae, allusiones, et cogitata, factaque alia. Haec cum ordinate peragentur, non solum Lingua condiscetur, sed etiam ingens rerum, et scientiarum copia colligetur, ac, quod est animadversione dignissimum, pulcherrima Morum doctrina, et regula comparabitur. Quare plena, perfectaquc Autoris interpretatio debebit esse primo vernacula, et paraplnastica; secundo etymologica, et undequaque Grammatica, Latinitatique addicta, tertio erudita, docta, et polymathia instructa; quarto moralis, seu informandis actionibus adeommodata. Ut autem discipuli tarn in praeceptis, quae declarantur, quam in exemplis, et Autoribus, qui explanantur, assiduo exerceantur, utile erit instituere crebra tam intra, quam extra explicationem examina; tum facere iteratas rerum, quae jam propositae fuerant, repetitiones; ac demum excitate ordinatas Juvenum inter se concertationes, ct aemulationes.

Scriptoriae Grammaticorum Exercitationes versantur in Ana- lysi, et Synthesi, seu in Resolutione, ct Compositione Thematum; quorum argumentum ita sit comparatum, ut vel ad mores formandos, vel ad eruditionem appositum quid contineat. Resolutio exercetur in interpretatione, et conversione Autorum, quod duo bus modis absolvitur; primo: Periodus aliqua singularis nondum explanata, sed tamen quae ex dictis intelligi potest, traducitur in Linguam Patriam; tum post aliquot dierum intervallum, sepo sito libro, restituitur in Latinam, et an quibusve partibus discrepet? contenditur, ac examinatur. Compositio, seu Synthesis fit, dum Thema Vernaculum a Magistro dictatum in Latinum convertitur; quod etiam duplici ratione fieri potest; vel enim dantur Adolescentibus Latina ad Vernaculum, vocabula, ut ex iis congruam struant orationem; vel debent ex illis eruere, et adeommodare, quae partim e primitivis, aliisve vocibus didicerunt, partim ex interpretatione Autorum praelegi audierunt. In quarta Grammaticae Classe non tantum melioribus loquendi formis poterunt ornare Thema, quod erat adsignatum ; sed etiam marté proprio producere Dialogum, Epistolam, similiaque opuscula. Forma porro Thematis in eo consistit: ut argumentum ad regulas grammaticae ; tum et quoad fieri poterit, ad imitationem certi cujusdam Autoris sit exactum ; perspicuum item, facile, et breve.

Cum omnis disciplina Memoria constet, et verissimum sit illud: tantum nos scire, quantum memoria tenemus ; naturalis ista mentis facultas primis ab annis est colenda. Cum nondum erant

— 5> —