ARHIVSKI VJESNIK 4-5. (ZAGREB, 1962.)

Strana - 341

Pored toga se u fondu nalaze i dokumenti o -pobunama seljaka, kao što je bila ona u Pakracu 1730. g. te podanika zemuniskog vlastelinstva iz g. 1736, dok su zbog teških prilika podanici iločkog vlastelinstva prešli u Bačku g. 1740. Fond sadržava i dosta dokumenata o Ticanovoj buni u Sremu iz g. "1807. i 1808. zatim o podanicima manastira Feneka iz g. 1821, o njihovoj glavarini iz g. 1825, te dva dokumenta iz g. 1827, koji se odnose na postupak s podanicima manastira Feneka i Kovilja 6. O zanatstvu, industriji i trgovini ima u ovom arhivskom fondu vrlo mnogo dokumenata. Zanatlija je bilo na ćelom teritoriju Slavonske vojne granice, naročito u vojnim komunitetima i štapskim m estima (N. Gradiški, Vinkovcima, Mitrovici i Titelu). • G. 1768. izdala je Marija Terezija cehovsku privilegiju zanatlijama Slavonske granice. Među zanatlijama je naročito u prvo vrijeme trajanja ove ustanove bilo mnogo Nemaca, koii nisu hteli da za svoje šegrte primaju, Zbog drugačije vere, srpske deča'ke. Dokumenat iz g. 1779. govori o naseljenju ncrnačkih zanatlija xi Granicu. Nemačke zanatlije dolazile su kroz celo vreme trajanja Granice iz austrijskih, čeških i nemačkih zemalja i dobij ale u komunitetima i štapskim mestima majstorska prava koja im je pođeljivala Generalna komanda. Pored Nemaca bilo Je dosta Srba zanatlija. Jedan dokumenat iz 1828. g, navodi da ih u Vinkovcima ima 52, a bilo ih je mnogo i u Zemunu, kao što se vidi iz akta od g. 1838, raznih struka. Fond obiluie aktima o podeljivanju majstorskog prava. Iz g. 1775. potiče sipiisak ribara u Zemunu, a g. 1833. osnovan je u Titelu poseban ceh i izdani propisi oko podeljivanja majstorskog prava. Zanatlije iz Slavonske granice prelazile su u Srbiju i Tursku, kao> što se vidi iz dokumenata od g. 1847, a njihov pravni položaj regulisan je bio raznim zakonskim propisima. U Slavonskoj granici bilo Je dosta rano i industrije. G. 1783. spominje * se pivara u Mitrovici, a pivara je, kao što se iz dokumenata vidi, bilo i u drugim mestima. U aktu iz iste godine spominje se tvornica sukna u Banovcima, koja je g. 1786. prenesena u Gospić, prodavši prethodno svoie mašine. U vezi s tim bile su poslane u Banovce nemačke zanatlije. G. 1785. spominje se u Mitrovici fabrika svile, a g. 1789. bilo je, naređeno prenošenje fabrike sukna iz Pančeva u Petrovaradinsku regimentu. G. 1792. određuje se osnivanje fabrike kožia u Slavoniji, a g. 1808. gradnja predionioe svile u Granici, a izgradnja ovakve u Vinkovcima Spominje se u dokumentu iz g. 1786. Osim navedenih tvornica spominju se često mlinovi: na vodi i suvače, pecare i druge kućne radinosti. G. 1777. izdana ie uredba o radnicima i u fondu se nalazi i služnički red Sremske županije iz g. 1844. Trgovina u Slavonskoj granici bila je regulisana zakonskim propisima i svaki je trgovac za vođenje svoga posla morao da dobije dopuštenje od Generalne komande. Zbog toga

. ovaj fond ima vrlo mnogo takvih dokumenata. Ona je bila pretežno u rukama Grka (Cincara): austrijskih i turskih podanika. Vrlo je bila važna osim unutrašnje i trgovima s Bosnom i, naročito, sa Srbijom, u kojoj su sudelovali i turski podanici. — 341 —