ARHIVSKI VJESNIK 3. (ZAGREB, 1960.)

Strana - 441

»Prethodni postupak pribavljanja i sređivanja dokumentacije kod nas ima znatnu organizacionu širinu, ali je u priličnoj meri zatvoren u sebe. Vrlo malo se diskutovalo o tome da li je to neki poseban, »stručni« postupak ili je pak isto tako idejni poduhvat kao i rad na sintezi za koju se, uostalom, istoriska građa i obezbeđuje. S obzirom na tu povezanost, nužno je ostvariti idejno, naučno jedinstvo prethodnog postupka i same sinteze. Inače, potpuno opravdano moglo bi se reći da je rad na sintezi otežan načinom na koji se prikupljala i sređivala obimna istoriska građa, a koji ne olakšava rad istoricarima. Međutim, umesto podvajan ja i suprotstavljanja tih zadataka, bolje je da jedinstveni organizacioni proces rada obuhvati sve faze od prikupljanja građe do konačne istoriske sinteze, i da se zajedničkim naporima uklanjaju disproporcije u radu na prikupljanju građe i samoj obradi istorije«. U ovom kratkom pregledu spomenuli smo tek neke od važnijih problema naše historijske nauke, ne ulazeći na ovom mjestu u sve ostale koje je naglasio i tretirao dr M. Đorđević u svojoj knjizi. No, i iz ovih napomena se vidi da tih problema ima priličan niz, kao i to da se radi o najosnovnijim problemima. Potpuno su stoga umjesne i one autorove teze kojima pledira da historijska nauka dođe pod presudniji utjecaj društvenih potreba i da se krene bržem rješavanju spomenutih problema. Daleko od pomisli da traži neku dirigiranu nauku kao i od shvatanja da bi se sve moglo rješavati zakonodavnim ili administrativnim mjerama, autor vrilo dobro naglašava (str. 101) pri kraju svojih izlaganja: ». . . uz zakonodavstvo koje određuje opšte okvire i opšti uticaj i kontrolu društva, potrebna je svesna i organizovana b'.rba naprednih snaga da određena, marksistička ideologija prodre i u istorlsku nauku, ne samo kao princip tumačenja istoriskih zbivanja neao i kao sistem organizacije celokupnog njenog rada, usmeren na dobijanje određenih, društvu potrebnih rezultata.« Pređimo sadà na neka pitanja arhivske službe koja je autor istakao u svomu radu. Autor je dobro naglasio (str. 58) da »sređivanje istoriske građe za potrebe istoriskih izučavanja pretstavlja obiman i trajni zadatak samih arhivskih ustanova«, no u cjelokupnom svom izlaganju, kada ocjenjuje stepen sređenosti i pristupačnosti građe u arhivskim ustanovama, čini se da ne uvažava dovoljno i druge funkcije tih ustanova, napose upravne i kulturno-prosvjetne, koje su obimne i neophodne, a koje uz razmjerno skromna materijalna sredstva, kao i uz stanje primljene građe, bitno utječe na stepen sređenosti i pristupačnosti arhivskih fondova. Ne mislimo da se kao arhivisti opravdavamo isključivo objektivnim faktorima. Ne tvrdimo da su sve tzv. unutarnje rezerve naše arhivske službe najbolje i najracionalnije iskorištene, niti da u organizaciji njenoj ne treba još štošta usavršiti, ali je nesumnjiva činjenica da materijalne, tehničke i kadrovske mogućnosti naše arhivske službe još mnogo zaostaju za potrebama i zadacima koje nalažu sve njene savremene funkcije. Mi smo, istina, postigli u tome zavidni napredak poslije oslobođenja zemlje 1945. godine, no još uvijek su ostala neriješena i neka osnovna pitanja. Dovoljno je pritom radi ilustracije navesti npr. brojne teškoće i spor tempo organiziranja regionalnih arhivskih ustanova tamo gdje još nedostaju, a preko kojih treba na čitavom državnom području osigurati osnovnu zaštitu i čuvanje svih vrsta dokumentacije koja treba da postane arhivska građa. Dalje, teškoće sa smještajem mnogih i najznačajnijih arhivskih ustanova, koje nemaju spremišnog prostora ni da prime, a kamoli da srede, često — 441 —