ARHIVSKI VJESNIK 2. (ZAGREB, 1959.)
Strana - 52
Iz Varaždina zahtjeva ju da skupite podatke, je li što koji vaš grof, barun, popo oteo svijetu, šumu, zemlju i t. d. Upitajte starije ljude i javite to u Varaždin, to nam silno treba u agrarnoj reformi. Družica Bažaić DAZgb SSV 1-4041 d-17-19 Î9. Napomena: U tekstu se spominje »zagorski socijalistički kongres«, no riječ je o županijskoj konferenciji socijalista Varaždinske županije, koja je 1919. god. održavana u više navrata. 19 Zagreb, U. III. 1919. Komanda IV. armijske oblasti dostavlja banu izvještaj Komande Savske divizijske oblasti o ozbiljnosti seljačkog pokreta u Varaždinskoj županiji. U sukobima vojske i seljaka u Maruševcu, Jakupovcu, Varaždinskim toplicama i Šaulovcu ubijeno je vise seljaka. Pokret je najjači u mjestima, gdje imade rudarskih radnika socijalista. Uhapšenici izjavljuju, da znadu za agrarnu reformu, ali su ogorčeni na veleposjednike. Moli se pojačanje žandarmerije, kako bi se vojna sila što manje kompromitirala, te progon socijalista, koji su začetnici pokreta. Komandant Savske divizijske oblasti pod O. br. 968 dostavio je izvještaj od 9. o. mj. komandanta čete 25. pešad. puka, koji je iz Čakovca upućen u Maruševac radi uspostavljanja reda: »Pokret u Varaždinskoj županiji ozbiljnijeg je karaktera. On je bio brižljivo pripremljen i za nj su zadobiveni skoro svi seljaci. Cilj pokreta nije bio samo pljačka, kako je izgledalo, nego uopšte anarhija i uništavanje, jer su seljaci palili i uništavali sve našta su naišli, čak i ono što su mogli za svoju upotrebu odnjeti. Po brzini kojom je otpočeo, pokret je mogao uzeti mnogo ozbiljnije razmjere, da se seljaci nisu, pošto su se dočepali podruma u Banovom zamku, napili,te su bili iznenađeni odelenjem žandarmerije i vojske. Prilikom opkolavanja sela Maruševca, seljaci su se odupreli s oružjem u ruci, te se moralo sa strane odelenja vojske upotrebiti oružje, kojom je prilikom palo 7 mrtvih i više ranjenih pobunjenika. Zasad je u okolici Maruševca mir, ali se svuda oseća da se stvar ne će na ovome završiti i da će za koji dan buknuti nanovo pobuna, mož^da ozbiljnija no prva. Na zaključku ovoga" izvještaja, jutros je komandant mesta u Varaždinu telefonom izvestio, da su u toku jučerašnjega dana bili sukobi sa pljačkašima u Jakupovcu, Varaždinskim Toplicama i Šaulovcu. U Jakupovcu su seljaci napali na odelenje vojske (1 oficir i 9 ljudi), koje im je sprečavalo plačkanje, te je palo nekoliko mrtvih i ranjenih kod seljaka, pošto je ovom odelenju poslata pomoć. U Varaždinskim Toplicama isto je tako bilo žrtava sa strane pobunjenika, a u Šaulovcu ranjen je jedan zastavnik, a pobunjenici su rasterani. Uopšte je zapaženo da je pokret najjači tamo gdje ima socijalista — rudarskih radnika, koji nagovaraju seljake na plačkanje i uništavanje. Međutim plačkom se najviše koriste socijaliste, jer pokupe stvari i pobegnu a seljaci ostaju, da plaćaju svojim životima za poremećeni red i da odgovaraju za svoje nepromišljene postupke pred sudom. Uhapšeni (njih je — 52 —
