Forgó András (szerk.): Az 1712. évi pozsonyi diéta egy ciszterci szerzetes szemével - A Veszprém Megyei Levéltár kiadványai 32. (Pannonhalma-Veszprém, 2013)

Hermann Engelbert atyának, a főtisztelendő Flórián velehradi apát úr teljhatalmú követének feljegyezései és megfigyelései a Pozsonyban tartott magyarországi országgyűlésről, továbbá VI. Károly úr 1812. évi koronázásáról (Szemelvények) Fordította Hajdú Vera, Hende Fanni és Szádoczki Bálint. Magyarázó jegyzetekkel ellátta Forgó András

Acta et observata <III>

62. Budensis urbis utpote metropolis aliorumque fortalitiorum neglecta restauratio.

63. Miraculosae imaginis Beatae Virginis Mariae Hungáriáé [p. 9.] Patronae de Pócs e Regno Viennam ablatio et attentio.

64. In Hungária sine Hungaris cum Porta Ottomanica novissimae pacis conclusio.

Et hi erant praecipui lapides offensionis et petrae, ad quas allisae et miserrime collisae hucusque fuere rates Regni, neque sane eadem gravamina censenda sunt exigua cum quaedam eorundem directe impetant leges fundamentales residua autem cuncta legibus Regni refragentur.

Sciendum namque est in Hungáriáé Regno neque jus commune Imperiale, neque aliud quodcunque, valere quidpiam, praeterquam jus canonicum (quod hic magis quam alibi in Germania viget) et, nota bene, jus Hungaricum, quod Tripartitum vocant, constituens ingentem tomum.

Sed neque rescripta regia hic attenduntur aut recipiuntur, nisi in quantum legi Patriae sunt conformia. Sicuti nec declaratoriae aut pragmaticae ab Aula simpliciter emanatae hic locum vigoremque habent.

Ratio est, quia Hungari negant jus regi, independenter et sine consilio consensuque Regni, leges condendi. Differt autem hoc Jus Tripartitum, adaequate ab omni alio jure alieno. Licet namque interdum quoad rem cum jure communi conveniat, attamen quoad terminos, modumque enuntiandi totaliter discrepat. Id insuper speciale habet, quod plurimas [p. 10.] causas ad Forum Ecclesiasticum (quod illi Forum Spirituale vocant) nempe ad Dioecesanum vel Metropolitanum cognoscendas et dijudicandas remittat, quarum praecipuae sunt:

Primo omnes causae testamentariae et earundem accessoriae.

Secundo causae matrimoniales et earum accessoriae, puta dotis, parapher- nalium, donationum propter nuptias, juris quartalitii etc.

Tertio causae decimarum realium et personalium. Item omnes accessoriae earundem.

Quarto causae usurarum et accessoriae earum.

Quinto causae viduarum et miserabilium personarum.

Sexto causae violatae Fidei, perjuriorum etc.

Septimo omnes causae, in quibus quis incidit in sententiam excommunicationis hominis vel canonum etc. etc.

Hae et his similes plures causae universim cognoscuntur et finiuntur coram Dioecesanis, a quibus appellatur ad Metropolitanum, dehinc vero ad Curiam Romanam. Nunc vero ad supra recensita gravamina revertendum, ubi movetur.

183