A Balaton tudományos tanulmányozásának eredményei I. kötet - A Balatonnak és környékének fizikai földrajza. 2-4. rész: A Balaton hidrografiája, limnológiája és környékének éghajlati viszonyai (Kiadja a Magyar Földrajzi Társaság Balaton-Bizottsága. Budapest, 1897-1918)
Cholnoky Jenő: A Balaton hidrografiája
300 Laeus hie ah origine usque insulam Iszép e regione oppidi Keszthel potissimum paludosus. carrierosus et arundinerosus est. Ab inde vero excepto latere septentrionali quod aliquantulum arundine inquinatum est, totus limpidus habetur. Fundum in circumferentia partim tabulosum, partim lapidosum, meditullium vero limosum et optimae qualitatis iuveni a potioritate hujus differentiae judicando partem septentrionalem lapidosam, meridionalem sabulosam, orientalem glareosam et occidentalem paludosam dicere possum. Profunditas ejus statu ordinario e regione possessionis Vörs, et paludes Hévvizienses est unius duntaxat org'ae, et illa est minima, ereseit tandem satis aequabiliter usque trajectum Tihaniensem, ubi quatuor et mediam orgiam adaequat. Illud punctum est profundissimum, ita, ut ex tota peripheria aqua eo deproperare posset. Dantur quidem passim loca plus minusve altiora, vel profundiora, quam aequabilis profunditas secum ferret, sed obexignitatem extensionis non merentur attentionem. In mappa notantur triplices lineae punctuatae, exterior est colore nigro viridi notata, profunditatem unius orgiae denotat. Altera viridi colore tincta duarum orgiarum profunditates exhibet, media tandem in coeruleum vergens 3 1/.. orgiarum profunditates complectitur. Augetur a mense Octobri usque Apprilem, et cotum superat profunditatem ; superius expositam medio secundo pede decreseit a Junio usque Septembrem, imminui turque iterum medio secundo pede temporibus 2 pedibus. Tota itaque differentia efticit pedes tres, siccissimis tres et dimidium, varians proinde etiam profunditates superius expositae, quarum discrimen ex Schemate Tabulae VIII. ad parabit. Minueretur quidem meo Judicio siccioribus temporibus ad hue magis, sed cum fundus orificii fluvii Sió tribus orgiis, quinque et medio pede altius jaccat, quam fundus maximae profunditatis lacus Balaton, hinc non est mirum, quod saepe tluvium Sió in orificio suo exarescat, quo itaque propius fundus orificii ad fundum profundissimum Lacus Balaton accederet, tanto magis deerescere deberet. Sed Herculeum hunc laborem, superioribus annis Inclitus Comitatus Simeghiensis et Veszprimiensis aliquoties tentaverat in felici satis successu, uti memorio traditum est. Nam aliquot mille hominum in excavando orificio fluvii Sió octo diebus impensam operám ventus septemtrionalis motis undarum fluctibus una nocte solo aequavit. I lie contrarius expectationi eventus, ut opinor occasionem dedit, lit plurimi onmes conatus, qui in demissionem Lacus impensi fuerant, irritos et inane futuros firmiter credant, nec absce (?) in faustum rei ominarentur successum, ab eventu judicando nisi alia via, quam fastum est negotium demissionis occipi posset sed de his suo loco Fluvius Sió originem suam Lacui Balaton in acceptis refert. Orificium suum habet ad oppidum Fok, et dividit decursu suo quatuor conterminos Inclitos comitatus nempe Sümeghiensem, a Veszprimiensi et Albensem a Tolnensi, augetur in deiluxu suo duobus duntaxat Rivulis Ádándiensi et Enyingiensi Tiszta víz dicto. In tota extensione paludosus est, alterius attamen naturae, quam sint paludes Kaposianae vei Sárvizianae, nam in paludibus Fluvii Sió aquae crustam cespitosam a terra avulserunt, et per naturam corporis specifice levionis natantem sustinent innumerabilis istarum insularum innatantium incolis pro falcastris deservientium, copia hac tarnen incommoditate conjuncta illarum utilitas, quod faenum ex illis non i
