A Balaton tudományos tanulmányozásának eredményei I. kötet - A Balatonnak és környékének fizikai földrajza. 2-4. rész: A Balaton hidrografiája, limnológiája és környékének éghajlati viszonyai (Kiadja a Magyar Földrajzi Társaság Balaton-Bizottsága. Budapest, 1897-1918)
Cholnoky Jenő: A Balaton hidrografiája
A Balaton hidrografíája. 301 nisi rigida evehi possit; Hyeme Toxum (?) * falcastrorum capacitas facile sectialitatem Terreni inundati efficit. Causa inundationis in Lacu Balaton est: quod orificium effluxus viginti quinque, et medio pede altius, quam fundus ejusdem Lacus profundissimuá situetur. Pallidum vero Fluvii Sió causa est ipse alveus ejusdem flu vi i vitiosissimus, nam : 1° Inter Molam Kilitiensein et Possessionem Szabadi expletus habetur, quam expleturam operationes, in excavando oritício superioribus annis per Inclitos comitatus Simeghiensem et Veszprimiensem tentatas cansasse passim fertur. 2° Multis in locis praementionatis natantibus insulis in alveum intrusis obstructus est. 3° Prope connuxum cum Paludibus Tisztaviziensibus plane absorbetur et sub cespite continuato impedito detlexu paulo supra possessionem Hidvég promanat. 4" Ad confluxum cum Kapos Fluvio iterato obstructus est. 5° Tandem aliquot aggeribus molaribus per totam vallem intercipitur quorum statum Tabula IX. exponit clarius. Tot impedimenta ad explendas causas Pallidum Sioianarum sufficient, inter quae quinto loco expositum pro momentosissimo haberi potest. Possibilitas derivationis et exsiccationis patet expraementionata Tabula IX. Cum enim Fluvius Sió casu orgiarum septem 2 ; I/ 4 a Superficie Lacus Balaton libellando gaudeat et fundus maximae profunditatis tantum quatuor orgiarum et trium pedum sit pro demissione Lacus totali et exsiccatione pallidum adhuc. Ex certis tarnen rationibus magis inferius exponendis demissionem lacus ad summum ad tres orgias duos pedes effectuandam suaderem proinde casus erit adhuc trium orgiarum quinque pedum, novem Pollicum. Utilitas hujus operationis a magnitudine et extensione inundationis derivabilis ct a capacitate Lacunarum exsiccabilium metienda est. Tabula VII. exhibet capacitatem inundati Terreni in Lacu Balaton et quidem relate ad projectum triplex inferius subjungendum in columnis tribus. Primo loco exponitur portio Terrae, quae a ripa usque unius orgiae profunditatem aqua tegitur. Secundo ab eadem ripa usque profunditatem duarum orgiarum, computando. Tertio ab eadem ripa usque profunditatem trium orgiarum et duorum pedum. In fine Tabellae summae columnarum exhibent diversas quantitates secundum projecta triplicia inter se differentes sic c. g. Juxta Projectum 1° accideret Haec propterea ad unam banc tabellam contracta sunt, ut tanto melius apparent, quod nam horum projectorum ratione accessionis sit praestantius liquidabuntur Tabula XII expensae ad projecta haec efticienda necessaria ; et non inficior, quod projectum tertium semet ex ratione expensarum et ratione Lucri prae ceteris commendabit Capacitatem Pallidum Sioianarum liquidat Tabula X. ad 5868 l/ 2 Jug. portio Terrae jug. . juxta . . . 2 u m . juxta . . . 3 u m . . 11466 . 19249 . 129738 Olvashatatlan szó. - Másoló.
