Cherrier Miklós János: Institutiones Historiae Ecclesiasticae. Tom.1. (Pestini, 1840) - 21.951a
501 ruinam disciplinae ecclesiasticae temere communicantes 239 * *). Unum ex his quinque presbyteris fuisse Novatum fundate suspicari licet 24°). S. Cyprianus durantibus his demum Carthaginem reversus coacta anno 251. Synodo motus hos ita composuit, ut Felicissimus et quinque illi presbyteri ecclesiastica communione privarentur , disciplina autem erga lapsos examinatis singulorum causis peculiari discretione alleviaretur, S. Cyprianus in epistol. 40. 42.52. Eodem tempore Ecclesiam Romanam in partes scidit Novali- anus, a Novato, qui Romam interea adpulerat, concitatus. Ille ex Philosopho Stoico Christianus factus , vir quidem doctrina et eloquentia praeditus, ast simul perfidus , turbarum, et novarum in Ecclesia rerum sectator magnus fuit 24Baptismo propter morbum in lecto initiatus 242), quin vel baptismi ceremonias recuperata valetudine in se suppleri permisisset, vel confirmationis sacramentum recepisset, munero presbyteri Romae fungebatur, licet Clerus reclamaret, et canones sacri Clinicorum ordinationem prohiberent, Schismatis autem ab ipso excitati occasio sequens erat: Cessante Decii persecutione , Ecclesiae Romanae Antistes, Cleri et populi inaxima ex parte sutfragiis anno 251. electus est Cornelius, utpote lenioris disciplinae amator. Huic electioni No- vatianns, qui ipse Romanae sedi praefici voluisset, potenter se opposuit, et Novali, aliorum quinque presbyterorum , multorumque laicorum et confessorum suffragiis adjutus ecclesiam Romanam turbis replevit. Collisio haec scandalum toti fere orbi praebens, Africanis utraque ex parte literis notificata, illum effectum habuit, ut Cart/iaginenses duos episcopos Romam deputaverint, qui Clerum Romanum, et episcopos extraneos ibidem congregatos ad pacem ecclesiae ocyus restituendam provocarent. Ast cum volis haud 239) S. Cyprianus epist. 40. 210) Tillemontius memoires etc. T. IV, part. I. p. 39 quod negat Moshemius commentar, p. 508 . 241) Scripta Novationi recenset S. Hieronymus de vir. illnslr. c. 70. 242) Cornelius V. epist. ad Fabianum Antiocheo, apud Lusebtum H. K. L. VI. c. 43. Novatianus,
