Circulares litterae dioecesanae anno 1930. ad clerum archidioecesis strigoniensis dimissae
II.
19 I. Exercitiorum spiritualium momentum, opportunitas, utilitas. a) Pro nostra aetate potissimum. Re quidem vera, Venerabiles Fratres, non uno tantum titulo momentum, utilitas atque opportunitas sacrorum secessuum agnoscitur, si quis vel leviter tempora, quae nacti sumus, perpendat. Gravissimus quo aetas nostra urgetur morbus, idem que fecundus malorum fons, quos cordatus quisque conqueritur, est levitas atque inconsiderantia illa, quae homines per devia transversos agit. Hinc perpetua ac vehemens ad exteriora effusio, hinc inexplebilis divitiarum atque voluptatum cupiditas quae excellentiorum bonorum desideria in animis hominum pedetentim extenuat atque restinguit, eos- demque ita externis atque fluxis rebus implicat, ut de veritatibus aeternis, de divinis legibus deque ipso Deo, unico rerum omnium creatarum principio et line cogitare prohibeat: qui tamen, pro infinita bonitate sua ac misericordia, nostris quoque diebus largissima gratiarum copia, quantumcumque morum pravitas ubique gliscat, homines ad se allicere haudqua- quam desistit. Huic autem aegritudini curandae, qua tam vehementer humana familia laborat, quodnam praesidium atque allevamentum aptius proponemus quam ut enervatas istas animas atque aeternarum rerum neglegentes ad piam Exercitiorum spiritualium recollectionem invitemus? Et sane, quamvis nihil aliud Spiritualia Exercitia essent nisi brevis quidam aliquot dierum secessus quo homini, a communi mortalium societate et sollicitudinum turba remoto, opportunitas praeberetur non quidem vacua quiete tempus illud transigendi, sed gravissimas quaestiones excutiendi, quae penitus humanum genus sine intermissione pulsarunt, de sua origine deque fine suo : „Unde veniat et quo vadat“ ; profecto nemo non dabit, ex sacris exercitationibus haud mediocres utilitates elici posse. b) Ad efformandum hominem. Verum maiora adhuc praestant pii eius- modi secessus; qui, cum hominis mentem ad elaborandum in hoc compellant ut in ea quae cogitarit, dixerit, fecerit, intentius inquirat di- ligentiusque introspiciat, mirum quantum humanas facultates iuvant; ita ut in hac insigni spiritus palaestra mens ad res mature perpendendas et aequa lance librandas assuescat, voluntas firmiter roboretur, cupiditates consilii gubernatione comprimantur, vitae humanae actio cum mentis cogitatione coniuncta ad certam normam rationemque efficienter exigatur, anima denique nativam nobilitatem ac celsitudinem attingat,quemadmodum concinna similitudine in suo libro Pastorali Sanctus Pontifex Gregorius declarat: „Humana mens, aquae more, circumclusa ad superiora colligitur, quia illud repetit unde descendit; sed relaxata deperit, quia se super infima inutiliter spargit5“. Praeterea, spiritualibus commentationibus se exercens, nedum „in Domino suo laeta mens quibusdam silentii stimulis excitatur et ineffabilibus vegetatur excessibus“ uti sapienter Lugdunensis Episcopus S. Eucherius animadvertit,6 verum divina liheralitate ad illud „caeleste pabulum“ accersitur, de quo Lactantius ait: „nullus enim suavior animo cibus est quam cognitio veritatis7“; eamque, secundum sententiam vetusti cuiusdam auctoris qui diu S. Rasilius Magnus habitus est, „caelestis doctrinae schola ac divinarum artium disciplina8“ excipit, ubi „Deus est totum quod discitur, via qua tenditur, totum per quod ad summae veritatis notitiam pervenitur9“. Hinc liquido apparet spiritualia Exercitia cum ad naturales hominis vires perficiendas, tum maxime ad hominem supernaturalem seu Christianum conformandum imprimis valere. Per haec profecto tempora, quibus genuino Christi sensui et spiritui supernaturali, quo religio sancta nostra unice constat, tot impedimenta ac repagula circumiciuntur, dum naturalismus longe lateque dominatur, qui fidei firmitatem debilitat et Christianae caritatis flammas exstinguit, maximopere interest ut homo se a fascinatione illa „nugacitatis“ subducat quae „obscurat bona10 *“ inque beato illo secreto se abdat, ubi, caelesti magisterio excultus, humanae vitae iustam aestimationem ac pretium intelli- gat, in unius Dei servitio collocandae; noxae turpitudinem horrescat; timorem Dei sanctum concipiat; terrestrium rerum vanitatem tan- quam amoto velo clare intueatur; monitis et exemplis excitatus illius, qui est „via et veritas et vitá11“, veterem hominem12 exuat, abneget semetipsum, et humilitate, obedientia ac voluntaria sui castigatione comitibus, Christum induat, contendatque ut ad „virum perfectum“ atque ad absolutam illam „mensuram aetatis 5 S. Greg. M., Pastor., L. 3, adm. 15. (Migne, P. L., tom. 77 ; coi. 73) 6 S. Eucher., De laud, eremi, 37. (Migne, P. L., tom. 50, coi. 709.) 5 Lactant., De falsa relig., L. 1, c. 1. (Migne, P. L., tom. 6, coi. 118.) 8 S. Basil. M., De laude solitariae vitae, initio (Opera omnia, Venetiis, 1761, tom. 2, pag. 379). 9 Ibid. >° Sap. IV, 12. “ Io. XIV, 6. lä Rom. XIII, 14. 3*
