Circulares literae dioecesanae anno 1915. ad clerum archidioecesis strigoniensis a Joanne Cardinale Csernoch principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae

I.

sius, in quo nec ruinarum nec caedis modus quotidiequenovo redundat cruore terra ac sauciis completur exanimisque corporibus.“1 Crudelis huius certaminis anxietates, quibus greges nostri terrentur, mul- tipliciaque caedium mala, quibus premuntur, maiorem solita pastoribus imponunt curam, specialem item a moderatoribus animarum exigunt sollertiam. Strenue hisce praecipue diebus nobis laborandum est, ut tempus visitationis divinae sit tempus gratiae scissaque vomere adversitatum corda recepto verbi divini semine superni item luminis ac roris munere uberioris spem praebeant messis spiritualis. Quandoquidem „diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum“,1 2 procellae istae Deo dante — haud parum conferent animis in fortitudine et patientia solidandis.

Sed ut acerba haec medicina ovibus nostris vere salubris evadat, a pastoribus sunt edocendae, quomodo eadem uti debeant. Quod sane nonnisi cognito a nobis morbo praestari poterit.

Jamvero morbus, qui tum luctuosissimi huius belli, tum aliorum generi humano impendentium malorum maturavit semina a Summo in terris ecclesiae Ma- giströ praecipue e radice diminutae inter homines vel potius sublatae caritatis fraternae indigitatur promanasse. „Num quos ita videris alteros alteris infestos, eos dixeris ab uno omnes prognatos, num eiusdem naturae, eiusdem societatis humanae participes? Num fratres agnoveris, quorum unus est pater in caelis?“3

Et revera providentissimus humanae salutis Sator nunc temporis nobis impo1 Benedictus PP. XV. „Ad beatissimi.“

2 Roman. VIII. 28.

3 Benedictus PP. XV. 1. c.

suisse dignoscitur poenitentiam, quae non solum justum delictorum nostrorum vindicem, sed peritum insimul vulnerum nostrorum medicum eum nobis exhibeat. Sane quae exinde ab exorto bello inconsueta et horribilia videmus facta ex imis pectoribus exclamare nos cogunt: „Haec mutatio dexterae Excelsi.“1

Refrigescente jam mutuae caritatis ardore per belli miserias hae quasi faces eidem accendendo sunt subjectae. Quis conjicere illam condescensionem ausus fuisset, quam in curandis militum heroum vulneribus tanta cum sui abnegatione etiam a delicatissimis personis fieri quotidie non, tam videmus, quam potius admiramur? Quasi Deus ipse varios ordines societatis civilis inter se antea inimicos ingruente calamitatum acervo alterum alteri jungere voluisset, ut quos divitiarum, culturae, morum ac linguarum dissimilitudo ab invicem separabat, iidem nunc operibus misericordiae et fraternae caritatis colligarentur. Utinam vinculum hoc caritatis ita firmetur, ut ultra tristissimae huius necessitatis fines quoque retineat robur, ulteriores item transgrediendo limites etiam populos bello inter se dimicantes ceu unius Patris filios fraterno denuo societ affectu. Hac demum ratione coelestis illius floris suavissimo terra repleretur odore, qui hoc ipso tempore e sinu Patris exiens deque radice Jesse progerminans non solum Patri coelesti sed invicem quoque nos reconciliandi munus ipse suscepit, ut gloria Deo in excelsis et pax item hominibus bonae voluntatis tam inseparabiles unius eiusdemque floris appareant fructus.

Ut tanta gratia mundo turbulentis

1 Ps. LXXVI. 11.