Circulares literae dioecesanae anno 1908 ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae
II.
12 custodia parocho tradant aut saltem contractus initos parocho notificent fine consignationis in libro sponsalium. A die igitur 19. Aprilis anni 1908 tantummodo sponsalia ad tramitem novi Decreti contracta habebunt valorem juridicum i. e. producent triplicem effectum juridicum: nempe a) impedimentum mere impediens matrimonium cum quavis alia persona, imo dirimens pro contrahendis aliis sponsalibus ; b) impedimentum dirimens publicae honestatis et c) obligationem juridicam et jus ad matrimonium. Obligatio moralis certe etiam ex sponsalibus mere privatim initis exoritur, quae per hoc Decretum non prohibentur, sed tantum effectu juridico-eccle- siastico privantur. Sapientissime Sancta Mater Ecclesia per praescriptionem harum solemnitatum praecavere intendit, ne sponsalia inconsiderate ineantur. Hoc caput Decreti de sponsalibus ex iis est, quae fidelibus enucleatius explicanda sunt. 4. Juxta Decretum Cone. Tridentini sess. XXIV. cap I. de ref. matr. hucadus- que ille tantum parochus valide assistebat matrimoniis, qui erat proprius saltem alterutrius contrahentis. Proprius autem efficiebatur parochus, si in ejus parochia utraque vel alterutra pars habebat canonicum domicilium vel quasi domicilium. Vagi parochum proprium stricte loquendo non habebant, sed matrimonium valide et licite inire poterant coram quolibet parocho cum licentia Ordinarii. Nunc autem tenore cap. IV. §. 2. novi Decreti quod validitatem saltem matrimoniorum attinet domicilium vel quasi domicilium nupturientium in considerationem amplius non venit ita, ut parochus — idem dicendum de loci Ordinario — valide assistat a die 19. Aprilis 1908 matrimoniis tam subditorum, quam non subditorum, quin certum tempus commorationis in parochia requiratur. Sed haec valida assistentia parochi j uxta novam disciplinam coarctatur tantum ad limites suae parochiae, dum e contra parochus proprius juxta legem Tridenti- nam valide assistere potuerat matrimoniis etiam in aliena parochia aut dioecesi. Si igitur parochus extra territorium suae parochiae assistere vult matrifnonio propriorum subditorum, ad validitatem hujus actus indiget delegatione parochi illius alienae parochiae. In legitima praxi hucadusque vigente ad validitatem matrimonii sufficiebat, ut parochus proprius et duo testes essent praesentes : a) simultanee; b) non tantum physice, sed etiam moraliter, seu ut percipiant matrimonium contrahi ex verbis, ex signis ; c) formaliter, id est parochus sit adhibitus ut testis, ac contrahentes manifestent, quid agere velint. Non requirebatur autem, ut parochus fuerit expresse ad hoc vocatus. Valebat enim matrimonium, etiamsi parochus proprius et testes casu assisterent matrimonio, aut dolo, metu gravi vel etiam vi adducerentur et retinerentur. Nunc tenore cap. IV. §. 3. novi Decreti praeter simultan eam, physicam ac moralem praesentiam ad valorem matrimonii ne- cesse est, ut ad formalem praesentiam parochus invitetur ac rogetur et tali ratione assistendo consensum contrahentium exquirat et excipiat. Assistentia igitur parochi debet esse activa et non mere passiva. Quod si vi aut metu adhiberetur parochus ut testis, matrimonium juxta novam disciplinam non valeret. Demum
