Circulares literae dioecesanae anno 1902 ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae

I.

3

misse Deo sibique factam iniuriam. — Qua in iniuria teterrimus fons includitur malorum ; et hanc ob rem ex eis ipsis hominibus, qui instituta catholica non undequa- que probant, aut omnino non probant, plurimos tamen cernere est, qui salutis publicae ratione adducti, pro perpetuitate coniugiorum docte et animose contendant. Revera, hoc semel constituto, rescindi maritale vinculum fas esse, lege evertitur constans et stabilis natura matrimonii: hinc illa proclivi itinere consequuntur, quae Nosmetipsi alias deflevimus, debilitari utrimque amorem mutuum, perniciosa incitamenta suppetere ad infidelitatem, in discrimine esse tuitionem institutionemque liberorum, dissidiorum inter familias foveri semina, totas domos perturbari funditus, atque in summam humilitatem evadere conditionem mulieris. Quoniam vero et prosperitas domesticae societatis et ipsae imperiorum opes moribus bonis vigent, corruptis dilabuntur, pronum est intelligere, quam sint et privatim et publicae calamitosa divortia, utpote quae a demutatione morum popularium profecta, ad infinitam licentiam vulgo deducunt.

Intendentibus de istiusmodi periculis, plane intelligi potest, quo Nos animo simus praesertim quod eo minus tanta calamitate digni nostrates sunt, quia multo maxima pars mores et institua catholica studiose ac fideliter divino munere retinent, exemplo patrum et maiorum. Nihilominus spes est, meliora ad extremum consilia fore eorum, qui de rogatione decernent. Quantumvis enim politicorum ardore studiorum occupentur, non tamen habent avitae religioni clausas aures: neque omnino indicium recti eamque rerum gerendarum prudentiam deserent, quam Italorum ingeniis natura ingeneravit.

Coniuctis Nobiscum animis, contendite ab omnipotenti Deo, venerabiles fratres, ut tot ipsius ornatam beneficiis muneribusque gentem in hoc tam difficili tempore tueri benigne velit.

VENERABILIBUS FRATRIBUS

THEODORO,

ARCHIEPISCOPO OLOMUCENSI CETERISQUE ARCHIEPISCOP1S ET EPISCOPIS B0HEMIAE ET MORARIAE

LEO PP. XIII.

Venerabiles Fratres, salutem et apostolicam benedictionem!

Reputantes saepe animo, quae sit conditio ecclesiarum vestrarum, occurrunt Nobis, quod nunc fere ubique plena omnia metus, plena curarum. Illud tamen apud vos gravius incidit, quod, cum res catholica hostium externorum invidiae atque astui, pateat, domesticas etiam causas habet, quibus in discrimen trahatur. Dum enim haereticorum hominum opera palam obscure- que id agitur, ut error pervadat infidelium animos; crebrescunt quotidie inter ipsos catholicos semina discordiarum: quo nihil sane aptius ad incidendas vires costantiam- que frangendam. Potior autem dissensionis ratio, in Bohemis praesertim repetenda est ex sermone, quo incolae pro sua quisque origine, utuntur. Insitum enim natura est acceptam a proavis linguam amare tueri- que velle. Nobis quidem a dirimendis de re hac controversiis abstinere decretum est. Profecto sermonis patrii tuitio, si certos intra fines consistit, reprehensionem non habet; quod tamen de ceteris privatorum juribus valet, valere hic etiam tenendum est; ne quid ex eorum prosecutione communis reipublicae utilitas patiatur. Est igiNr. 71.

Litterare SS. Patris Leonis XIII.

ad Archiepis- copos et Episcopos Bohe- miae et Mora- viae de idio- mate materno modo iusto et aequo aestimando.