Circulares litterae dioecesanae anno 1895. ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae

XXIII.

174

Terra siquidem tradita incolenda, charissima nostra patria, dulcis Hungária, suorum prodiga beneficiorum natura affatim cumulata, foecunda est nimis omnium- que dives, cui nihil omnino ad bene beateque vivendum deesse voluit Deus Optimus Maximus, numquam satis adorandus.

Sed praeterea alia est causa dignior eaque prorsus singularis, quam ob rem recolenda nobis memore gratulatione millenaria veniunt solemnia. Novae siquidem beneficio patriae nondum exhaustus divinae thesaurus clementiae, maioribus adhuc benignitatis et gratiae populus Hungarus mox est muneribus mirifice auctus ac fere obrutus, ita ut merito regium illud cum iubilo possimus occinere : „Non fecit taliter omni nationi.“1)

Quos etenim Deus, summus ille Agricola, sedentes in umbra mortis ex Asiae oris educens pulchra ditavit patria, illos per ineffabilem Unigeniti gratiam ex tenebris „in admirabile lumen"8) et ad nominis agnitionem sui vocans : verae luce fidei perfudit ac sacro regenerationis fonte lavatos toto terrarum orbe diffusae aggregavit familiae Christianae, ut fructiferi essent palmites „Vitis verae“3) Jesu Christi. Mira sane Dei miseratio, quae gentem ferocem sed nobilem in communi generis humani locavit societate : ex fero cultu ad mansuetudinem traduxit atque humani tatem : Europaei nominis concessit auctoritatem!

Lectissimorum etenim copiam munerum tribuunt volentibus, et concurrentibus sacra Christiana: ei uratis idolis, dum ponunt ferocia Hungari corda volente Deo, sub suavi paulatim Christi mitescunt iugo, culturae patientem accomodant aurem, ad debitam referunt generosos animos docilitatem, suo mores exemplo moderante ac praeeunte s. Rege Stephano. Nascentis itaque iacta regni fundamenta, culturae ac prosperitatis posita futurae elementa: ubi gens Hungara fidei christianae suavia adamavit rudimenta.

Haec fides intemerata ac religio sancta, quarum custos alma mundi Domina est Mater Ecclesia, gentem nostram patriamque titulis inclytam roboravit et magni nominis fecit. Haec fides ac religio est, quam s. Stephanus, gloriosissimus Protorex et Apostolus Hungáriáé, desudando invexit, summo studio propagavit et exornavit ; hanc fidem amplexi ac professi sunt Patres nostri ; hanc contra Tureas continenter gladiis, vita et sanguine propugnarunt ; in omni rerum discrimine optimi nationis nostrae hanc reges, castam illibatamque servarunt. Haec fides inde a primordiis regni constitutionis, arctioribus per saecula vinculis erat iuncta Hungarico decori, ita, ut religionem defendere idem fuisset ac patriam tueri : pro fide sanguinem fundere idem ac pro patria mori: Ecclesiae sanctae filium se profiteri, idem ac patriae se exhibere fidelem.

Inclyta tunc erat foecunda Pannonia, a suo Protorege s. Stephano Familia Sanctae Mariae appellata ; gloriosum regnum ac nomen Hungarorum, qui sub Magnae Dominae auspiciis praelia dimicabant pro Deo et Patria.

Religio quippe catholica, nationem ex indole martialem, in Marianum transformavit militem, ita quidem ut ex gente non sancta fieret acquisitionis populus ex medullis catholicus, undique Marianus: qui Almam Dei Genitricem s. Stephano auctore appellat Magnam Dominam, mox vero agente s. Ladislao vocat Regni Patronam.

l) Ps. 147. 20. — *) I. Petr. 2. 9. — 3) Joan. 15. 1.