Circulares litterae dioecesanae anno 1885 ad clerum archi-dioecesis strigoniensis a Joanne Cardinale Simor principe primate regni Hungariae et archi-episcopo dimissae

IV.

25

a) lia a végrendelet az örökhagyó által egész terjedelemben Íratott és alá- i ratott, két tanú ;

b) minden egyéb esetben négy tanú kívántatik.“

Testié quivis esse potest; excipiuntur, qui talibus defectibus laborant, ut eorum testimonium suspicionem movere possit. Hi defectus sunt: a) aetatis, seu qui annum 18 aetatis haud compleverunt; b) sensuum, nempe coeci, surdi et muti; c) sanae rationis, idest mente capti, furiosi, ebrii etc; d) famae, qui ob perjurium, aut aliud e lucri cupiditate commissum crimen judicialiter condemnati sunt. Desuper lex sic disponit:

„2. §. Azok, a kik 18. évüket be nem töltötték; továbbá a vakok, siketek és némák; végre a kik hamis eskü vagy nyereségvágyból elkövetett bűntett miatt jogerejüleg elitélve voltak, Írásbeli magán-végrendeletnél tanuk nem lehetnek.“

Quaeritur modo in condendo testamento quale sit munus testatoris et quid faciendum incumbat testibus? quidve in specie a testibus praestandum sit, ut eorum testificatio vigorem tabulis ultimae voluntatis conciliet?

Testator quidem praesentare debet testibus instrumentum literarium vel a se vel ab alio descriptum declarando, hoc documento contineri suum testamentum seu mortis causa factam ultimae voluntatis dispositionem, dein vero ipsum documentum coram testibus subscribit, vel si prius jam subscripsisset hoc ipsum a se factum esse coram eisdem recognoscit.

A testibus vero generatim tria deposcuntur, nempe a) praesentia, b) intel- ligentia, et c) testificatio.

Praesentia debet esse simultanea cum testatore et inter se, seu talis, ut unitas in, loco et tempore tum quoad testes inter se quam quoad illos et testatorem observetur. Non sufficit itaque, ut unus post alium accedat testatorem, aut ab illo per unum aliudve cubile secernantur, licet illum fors inde quoque videre et audire possent, sed testes cum testatore simul eodem loco, eodemque tempore coadunati et quasi unum corpus morale efficere debent.

Intelligentia porro talis requiritur a testibus, ut ipsi de identitate personae testatoris persuasi esse possint, seu ut illum jam prius noverint et modo dijudicare queant, circa illius personam dolum aut fraudem haud subversari. Insuper intelligere debent testatorem, dum coram illis declarat, in documento monstrato et pro authentication oblato contineri suam ultimam voluntatem seu testamentum. Necesse est itaque, ut calleant linguam, qua ipsos testator alloquitur. Demum intelligentiae seu culturae talis esse debent, ut saltem dimidia pars requisitorum testium scribere et legere sciat. Id autem, ut testes tenorem testamenti noscant non est necesse, quando testamentum est holographum vel saltem per testatorem subscriptum.

Maximi autem momenti est testificatio, qua testes in ipso documento, quod eisdem ceu testamentum praesentatum est, non vero in singulari aliquo protocollo nec in testamenti involucro, scripto exaratum testimonium perhibent de eo, quod testator coram ipsis simul et eodem loco collectis, lingua ipsis nota, hoc documentum suum testamentum esse declaraverit, illud proprio pugno in eorum praesentia subscripserit aut pro tali recognoverit. Testamentum enim ita instructum esse debet, ut illud omnia credibilitatis et authentiae suae signa et testimonia in se contineat, non enim