Circulares litterae dioecesanae anno 1884 ad clerum archi-dioecesis strigoniensis a Joanne Cardinale Simor principe primate regni Hungariae et archi-episcopo dimissae
XI.
85 cliristianae Fidei, ratione ipsa specialis suae conditionis, et ut subveniat necessitatibus extraordinariis, quas eius actio, ut ita dicam mundialis, profecto amplectitur, cogi saepe ad ipsa capita distrahenda, deque sorte sua aliqua ex parte disponendum; quum ordinarii reditus, quibusdam in adiunctis, impares necessitati sint: quod quidem contigit, exempli gratia, cum nuper annonae inopia christianos Sinarum et Tunkini populos vehementer afflixit: item cum gravissimis calamitatibus Vicariatus Apostoliéi Constantinopolitani, immani pecuniae summa collata, opem ferre necesse fuit. Insuper Catholicae Religionis inter Infideles explicatio, et communicationum cum exteris quibusque gentibus facilitas continenter excrescens, novarum Missionum sacrarum fundationem exigunt; ac proinde etiam Seminariorum, Collegiorum, Universitatum, Vicariatuum, Praefectoratuum denique apostolicorum constitutionem. Sufficiat hic meminisse, Leone XIII Pontifice, duos deviginti Vicariatus Apostolicos erectos fuisse. His rationibus permotus Pontifex S. M. Pius IX, ut harum sacrarum Missionum progressui consuleret, specialem Congregationem pro negotiis Orientalis ritus agendis cum proprio Secretario destinavit. Denique animadvertere juvat Congregationem hanc non esse tantummodo dirigendarum Sacrarum Missionum praecipuum centrum, sed maximam in primis institutionem educationi et scientiae comparandae tradendaeque; quae quidem Collegium possidet centum coque amplius alumnorum cum plerisque literarum, Philosophiae, Theologiae ac Philologiae Cathedris: Bibliotheca pretiosissimis libris referta; Musaeo pervetusto, et Officina demum libraria polyglotta. Si quidem Congregatio Christianae Fidei propagandae praeposita, ut immania dispendia his omnibus agendis necessaria sustineret, fuit saepe numero coacta distrahere partem sortis, divina Providentia, Fideliumque pietas illius patrimonium iterum opibus augere numquam destiterunt. Obiicitur: conversionis, ut aiunt, lex Congregationem Collegiumque propagandae Christianae Fidei nequaquam impediet, quominus novis legatis excipiendis suum assem augeant. Esto; sed ista facultas eidem non fiet nisi adiecta conditione, ut Italici Gubernii specialis concessio intercedat: quae quidem conditio nimis abiecta est atque indecora huiusmodi naturae institutioni, quae cogeretur enim subsistentiae suae media atque adminicula ab aliis mendicare. Dein civile gubernium antequam eamdem facultatem concedat, profecto inspicere et comprobare volet, utrum conditiones oeconomicae, in quibus Congregatio eadem versatur re ipsa eiusmodi sint, ut hoc patrimonii augmentum provocent atque exigant. En eadem Congregatio Italici Gubernii inspectioni subiecta, quod quidem sibi ius reservabit statum illius oeconomicum, usumque reddituum, administrationis denique rationem ac processum inquirendi. En cuius novae deiectionis pretio Congregatio ipsa, Legati alicuius aut donationis cuiuslibet excipiendae facultatem implorare debebit; quam si forte denegari contingat, quod ea non expedire iudicetur, legis statuta illusoria forent, Congregatio cui nomen est a propaganda Christiana Fide, repulsam tam iniquam quam incommodam patietur. Sed etsi ea permissio concedatur (ut quod extremum est paullisper admittam), novum patrimonium in aerarii publici redditus converti deberet, omniaque pericula supra exposita profecto subire.
