Circulares litterae dioecesanae anno 1877 ad clerum archi-dioecesis strigoniensis a Joanne Cardinale Simor principe primate regni Hungariae et archi-episcopo dimissae
VIII.
62 sticis iisque officiosis relationibus erutus. Universicn frequentaverunt scholas proles utrius- que sexus, nec non adolescentes 23,905. Qui numerus luculenter comprobat zelum in urgenda scholarum frequentatione. Fuisse autem scholas Romae omnibus subsidiis instructas, norunt omnes, qui illas oculis usurpare non neglexerunt. Sedes autem, Palladi doctae sacrae, sive Lycea ac Universitates augustis illocatae fuere palatiis, in quorum gremio studiosa juventus praelectiones in oecis ac aulis, egregio penicillo, miroque artis opere ornatis, in politis sedens scamnis excepit, id quod Nos ipsi oculis nostris spectavimus. Sapientissimum autem viguit, scopoque accomodatissimum systema studiorum, juxta quod omnis generis litteraria instituta dirigebantur, quemadmodum oppido liquet e legibus et ordinationibus de recta studiorum ratione editis, quarum Collectio annis 1842 et 1852 typis vulgata est, quamve dum ista scribimus, prae manibus habemus. Spiritum, qui leges illas dictavit et ordinationes praecipuas e Praefatione, Collectioni praefixa discimus, unde pauca delibare juvat. „Summis profecto extollendus laudibus Magnus Pontifex Leo XII., qui providentissimo consilio sua Constitutione, cuius initium „Quod Divina Sapientia“ rectam praescripsit studiorum rationem, qua adolescentes omnigena amoeniorum litterarum, liberalium artium, scientiarumque supellectili copiose instruerentur, simulque timorem Domini, ex quo omnis sapientiae fons et erigo, ex animo addiscerent, ut non mundana sapientia, quae apud Deum stultitia est, sed humanarum divinarumque rerum notitia rite imbuti, ac probe noscentes, quid deceat, quo virtus, quo ferat error, et quid Deo, quid Caesari, quid certis hominibus debeant, sibi laudi, parentibus honori, Christianae ac civili reipublicae emolumento atque utilitati esse possint.“ Quid Romani Pontifices pro litteris et artibus praestiterint, quanta munificentia illas foverint, promoverint, nemo ignorat, nisi in historia peregrinus, nemo negat, nisi qui apertissimae veritati repugnare non reformidat, ut adeo verissime dicat Beatissimus Pater *) instituta litteraria cariorem semper atque anxiorem Romanorum Pontificum sollicitudinem effor- masse, quorum eatenus parta merita recensere tantumdem foret, ac in silvam ligna conferre. Tanto magis dolere debet Summo Pontifici, quod abominationem desolationis videre ibi cogatur, ubi antea concinnus ordo, florentissimus status vigebat vel; non est ibi abominatio desolationis, ubi docendi munus committitur apertis Ecclesiae hostibus, et qui non dubitarunt atheismi impietatem publice profiteri? „Promovetur in dies, ait rursum Beatissimus Pater 2), malum illud longe gravissimum, quo nihil tot animabus et humanae societati funestius, corruptio scilicet juventutis, qua corruptione ad praesentia mala in futuras etiam generationes propaganda contenditur. Omnibus enim institutis, quae ad juvenes erudiendos spectant, ab Ecclesiae vigilantia in hoc Catholici Orbis centro subductis, juvenes a prima aetate, qua virtutis ac vitii semina tenaciter haerent, scholas civili potestati subjectas celebrare expresse coguntur, ubi eorum mentes et corda nulla fidei et religionis ratione habita, juxta huius saeculi placita et sapientiam informantur, cuius amarissimos fructus omnis nunc terra experitur.“ 9. Impedimenta, quae posita sunt et ponuntur, ne Ecclesiae Ministri pastorale suum munus exercere libere queant, de quibus in Allocutione haec proferuntur: „Occupatis hac ratione et eversis tot religiosis magnique momenti institutionibus, id non satis visum *) in suis aci Cardinalem Status Secretarium ddto 16. Junii, 1872 datis litteris.—2) in alloc. 15. Mart. 1875 habita.
