Circulares litterae dioecesanae anno 1872. ad clerum archi-dioecesis strigoniensis dimissae a principe primate regni Hungariae et archi-episcopo Joanne Simor
XIII.
88 CANONES. 1. Si quis dixerit, Deum unum et verum, Creatorem et Dominum nostrum, per ea, quae facta suat, naturali rationis humanae lumine certo cognosci non posse; anathema sit. 2. Si quis dixerit, fieri non posse, aut non expedire, ut per revelationem divinam homo de Deo, cultaque ei exhibendo edoceatur; anathema sit 3. Si quis dixerit, hominem ad cognitionem et perfectionem, quae naturalem superet, divinitus evehi non posse, sed ex seipso ad omnis tandem veri et boni possessionem iugi profectu pertingere posse et debere; anathema sit. 4. Si quis sacrae Scripturae libros integros cum omnibus suis partibus, prout illos sancta Tridentina Synodus recensuit, pro sacris et canonicis non susceperit, aut eos divinitus inspiratos esse negaverit; anathema sit. OBSERVATIONES. 1. Primo Articulo huius Capitis contra sic dictos Traditionalistas declaratur catholica doctrina, quae tenet, Deum, sive Dei existentiam naturali humanae rationis lumine e rebus creatis certo cognosci posse. Quam veritatem, cuius negatio Canone 1. anathemate feritur, SS. Litterae expressis verbis docent* „A magnitudine speciei et creaturae cognosci- biliter poterit creator horum videri,“ inquit Sapiens, ‘) et S. Paulus de Gentilibus ait:1 2) „Quod notum est Dei, manifestum est in illis, Deus enim illis manifestavit. Invisibilia enim ipsius a creatura mundi per ea, quae facta sunt, intellecta conspiciuntur, sempiterna quoque eius virtus et divinitas: ita ut sint inexcusabiles. Quia cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt.“ Huc etiam pertinet illud Psaltis Regii: s) „Coeli enarrant gloriam Dei, et opera manuum eius annunciat firmamentum.“ Ex patribus innumera proferri possent huius veritatis testimonia, brevitatis causa unum aliumve citasse sufficiat. Athenagoras, huius mundi statum ordinem, perpetuum concentum, magnitudinem, splendorem, speciem, dispositionem totidem „pignora esse ait, colendi Deum; invisibilia enim ex visibilibus intelli- gi.“ 4) Tertullianus: „A primordio rerum, inquit, 5) conditor earum cum ipsis pariter compertus est, ipsis ad hoc prolatis, ut cognosceretur.“ S. Athanasius: „Res creatae, ait,6) quasi litteris sua dispositione et ordine dominum et creatorem suum indicant, et proclamant.. . cum enim Deus secundum propriam naturam invisibilis sit, et incomprehensibilis, ideo creationem verbo suo ita disposuit, ut saltem ex operibus ab hominibus cognosci possit.“ S. Gregorius Naz. „Natura Dei, inquit, 7) est in se inapprehensibilis et incomprehensibilis, non dico, quod sit, sed quid sit; plurimum enim haec differunt... Etenim Deum esse et omnium creatricem et conservatricem causam, cum oculi ipsi, tum lex naturalis docent; illi quidem, dum rebus visibilibus et pulchre compositis et progredientibus atque ut ita dicam sine motu motis et actis adspectum advertunt, haec (lex moralis) autem, dum per res visibiles et ordinatas harum auctorem ratiocinando concludit. Quomodo namque substitisset 1) 13, 1—9. — 2) Rora. 1. 19, seq. — 3) Psal. 18, 1. — 4) Legatio pro Christianis. — 5) L. contra Marcion. I. c. 10. — 6) Orat, contra gentes, n. 34, 35. — 7) Or. 28. al. 34.
