Circulares litterae dioecesanae anno 1872. ad clerum archi-dioecesis strigoniensis dimissae a principe primate regni Hungariae et archi-episcopo Joanne Simor

XXI.

XXI.

In actibus Apostolorum ‘) legimus, quod Ephesi ad praedicationem S. Pauli multi credentium in Christum venerint ad Apostolum confitentes et annuuciantes'actus suos, quodve multi ex credentibus, qui fuerant curiosa sectati, contulerint libros, et combusserint coram omnibus, quorum librorum pretium ad quinquaginta denariorum millia computabatur. Unde oppido liquet, primos illos Christianos pravorum librorum lectionem, tamquam peccatum habuisse, qua tale confessos fuisse, et in ultionem seu satisfactionem malos libros, velut incentiva vitiorum, concremavisse. Hanc Christianorum, a gentium Apostolo edoctorum, sentiendi et agendi rationem nemo mirabitur, qui scit, quantopere vel ipsi gentiles pravos libros detestati et insectati fuerint, non illos intelligo gentiles, qui nullum libris pretium tribuunt, sed cultissimos antiquitatis prae oculis habeo populos, Graecos nempe ac Romanos, quorum classica opera hodiedum velut paradigmata suspicimus et aestimamus. Abderitem Protagoram, quod in principio libri sui sic posuerit: „de Diis neque ut sint, neque ut non sint, habeo dicere,“ Atheniensium jussu urbe atque agro exterminatum fuisse, librosque eius in concione combustos, scribunt Cicero 2) et Lactantius 3). Sed Romanorum imprimis magna fuit cura et sollicitudo removendi, tollendique libros et cetera, quae mores hominum depravare, eosque a religione avocare poterant. Multa eius rei monumenta legi possunt apud Livium 4), Valerium Maximum,5) Suetonium6), Senecam 7), Tacitum s). Malorum congeriem, non e libertate sed ex effroeni preli licentia provenientem sic jam superiori saeculo graphice descripsit auctor, de partium studio minime suspectus: „Si, inquit, terribiles aberrationes, prae oculis habeantur, quas in Europa prelum jam adusque produxit, et si e progressibus, quos malum de die in diem facit, ad ea, quae eventura sunt, concludere fas sit; praevideri facile potest, quomodo Reges cito eo deventuri sint, ut ipsos poeni- teat, huic tam terrifici arti aditum in sua regna tribuisse. Utinam, dante Deo, major Litteratorum pars nihil scripsisset! Profecto disciplina, boni mores, pax et tranquillitas societatis meliori loco consisterent. iSed hi vacui phrasium fabricatores undique prodeunt, suis armati insanis theoriis, ut fundamenta fidei convellant, ut virtutem suffodiant. Despective rident audientes antiquas voces „patria et religio“, omneque suum et ingenium et cognitiones eo convertunt, ut quidquid Sanctum est hominibus, diruant et in pulverem detrahant. Unus affirmat, non esse alium Deum, quam hunc mundum; alter, discrimen bonum inter et malum nihil esse nisi phantasma; tertius (asserit), quod homines absque scrupulo sic se invicem devorare possint, sicut in silva se lupi devorant. Haec est sapiNr. 5569.

De pravis libris ac pagellis et funestis ex eorum lectione pro manantibus sequelis.

1) cap. 19, 18. sq. — 2) de Natur. Deor. 1. 1.— 3) De Ira c. 9. — 4) 1. 25. c. 1. — 5) 1. 2. c. I. — 6) in August. c. 31.—7) Controv. prcfcm. — 8) Auual. 1. 4.