Circulares 1850-1864, Joannes bapt. Scitovszky de Nagykér, Archi-episcopus Strigoniensis, Regni Hungariae Primas
1851
Nr. 3345. PRINCEPS JOANNES RAPT. SCITOVSZRY DC NAGYKÉR, METROPOLITANAE ECCLESIAE STRIGONIENSIS ARCHI - EPISCOPUS , SANCTAE SEDIS APOSTOLICAE LEGATUS NATUS, INCLYTI REGNI HUNGÁRIÁÉ PRIMAS ETC ETC. Venerabili Clero Archi-Dioecesis Strigoniensis, Fratribus et Filiis in Christo dilectis, salutem et paternam Nostram benedictionem! o 'uaelibet Dioecesis refert formam magnae et peramplae domus, quam numerosa familia ejusdem fidei professione, eorundem sacramentorum participatione et erga unum, idemque ecclesiae Dei visibile caput subjectione, velut quibusdam sanguinis nexibus adunata, incolit; cui unicus praeest paterfamilias — Praelatus, qui vastae domus suae copiosam familiam in partes (parochias) subdivisam credidit curandam iis de filiis familias, quos post diuturniorem in tyrocinio ecclesiastico probam, impensamque subsidiariam in cura animarum operam novit esse senes populi (presbyteros) si non annorum numero, conversatione attamen tales, qui ecclesiam Dei muniant ornatu sancto, praedicatu divino, exemplo perfecto, utpote nitidi, puri, mundi, castique, sicut decet ministros Christi, et dispensatores mysteriorum Dei; ut ita Dioecesis non aliud sit, juxta iS. Petrum, ac domus spiritualis sacerdotium sanctum. Eapropter Siquidem vigilias super gregem per late patentia pascua sparsum uni soli ita immediate agere, ipsosque ad custodiam gregis positos pastores ita dirigere, ut agni non minus ac oves — universa utpote familia— crescant in viros perfectos, gentem sanctam, humanas excederet vires, eapropter praelati, huius suae insufficientiae optime conscii, eos de missis ad vineam suam operariis — presbyteris — in partem sollicitudinis suae deligere peculiariter consueverunt, quos coelestis sapientia, probi mores, et diuturna justitiae observatio prae ceteris commendant, ut sint per minores terrae tractus, — Districtus, —in medio fratrum residentes, providi cooperatores gravi muneri episcopali, delectuque hoc super candelabrum ceteris altius positi luceant omnibus laicis, et clericis, qui in domo sunt. Hos secundae dignitatis viros FADiaconos vel Decanos dicimus, in SS. Canonibus (respectu ad obligationes) Archipresbyterorum nomine distinctos, „qui (juxta cap. 4 de offic. archi-presb.) non solum imperiti vulgi sollicitudinem gerere, verum etiam presbyterorum, qui per titulos minores habitant, vitam jugi circumspectione custodire, et qua unusquisque industria divinum opus exerceat, Episcopo suo renunciare obligantur“; ac proin VADiaconi sunt ruri oculus praelati sedulo circumspiciens, — auris sollicite audiens, num cuncta prospera sint, tendantque ad salutem fidelium et aestimium pastorum. Ast ne viri hi per gratiam Dei in adjutorium praelati digne delecti, seu plus sapiant, quam oportet sapere, seu minus operentur, quam locata in ipsis fiducia deposcat operari, jura eorum et obligationes determinabantur, partes muneris et limites activitatis data etiam in compluribus Dioecesibus scripta instructione definiebantur. Quod signanter hanc Archi-Dioecesiin concernit, YADiaconorum et Decanorum vestigia quidem jam in synodis saeculo 13. celebratis occurrunt, imprimis tamen in synodo Tyrnaviensi 1629. sub Petro Pazmano asservata plura in opere: „Sacra Concilia Hungáriáé“ (per Carolum Péterfy edito) de obligationibus, juribusque VADiaconorum legere est; et adhuc plura in pastoralibus postremorum Archipraesulum sparsim inveniuntur, quae jura et officia eorundem determinant; quales sunt imprimis litterae circulares Cardinalis a Iiudna ddo. 1A Julii 1826 — 29. Febr. 1828; et Principis Josephi Kopácsy ddo. 18. Aug. 1840; complexus attamen quorumvis juri um et obligationum VADiaconalium produci non potest. Eapropter prae oculis habita illa Apostoli regula: „omnia secundum ordinem fiant” ut sciat omnis in partem sollicitudinis Episcopalis per munus YADiaconale vocatus, quid eidem competat, quidve agendum habeat? exemplo plurium Dioecesium quoque provocati pro VAUiaconis instructionem, ad exigentiam hodiernorum adjunctorum con- lormatam, edendam in Domino censuimus, et sancte observandam in sequentibus punctis stabilimus: 1. \ ice-Archi-Diaconus universim cuncta Edicta, Constitutiones, Dispositiones, Mandata hactenus dimissa, vel ex post per nos aut Vicarium nostrum dimittenda ipse observet et protocollo illata sine longiori mora, si opus fuerit, circulari, et per alios etiam protocollo legibiliter inferri ac observari faciet, et exequetur, fidelemque super eorumdem executione et observantia relationem praestabit. 2. Facultate a casibus Nobis reservatis absolvendi, simul et amissi juris petendi debiti conjugalis restituendi ad tempus, quo munere VADiaconali fungetur, itautetur, ut eandem etiam aliis Districtus sui animarum Curatoribus, quibus et quando in Christo judicaverit, in casibus tamen nonnisi singularibus et pro illa tantum vice, pro qua petitur, non vero generaliter ad omnes casus subdelegare valeat. 3. Tribuimus quoque virtute harum VADiacono potestatem vestes ac paramenta ad usum ministrorum ecclesiae et altaris necessaria, prout etiam caemeteria, imagines, statuas, cruces, capellas, vascula pro venerabili sacramento asservando, unctionem non requirentia, benedicendi, solis ecclesiis et sacellis, in quibus S. Missae sacrificium celebrandum est, exceptis, pro quibus uti erigendis, ila pro deponendo primario lapide, et benedicendis licentia in quovis particulari casu a Nobis petenda erit. 4. Cum domum Dei deceat sanctitudo, ecclesiarum munditiem sibi summopere commendatam habeat; eapropter ecclesias sibi subjectas, cum parochiales tum filiales semel in anno visitet, ac internam earum dispositionem, sacramque supellectilem perlustret, quidquid loci sanctitati adversari reperiet, mundari faciat ac emendari. Inspiciat signanter sacra vasa, calices, ciboria, monstratoria inprimis non raro pulveribus in basi adeo obsita, ut non credam aliquem esse, qui e tali orbe ad suam mensam manducaret.
