Bakos Katalin - Manicka Anna szerk.: Párbeszéd fekete-fehérben, Lengyel és magyar grafika 1918–1939 (MNG, Warszawa–Budapest, 2009)

III. KATALÓGUS - 1. VÁROS. TÖMEG. GÉP. A MODERNIZMUS ARCAI - - Az építés eszméje. Konstruktivizmus és geometrikus absztrakció

Ludzie w mieście A. Ulica, jazz, sport B. Nowoczesna kobieta C. Miasto potwór D. Robotnicy E. Rewolucja F. Wojna KB: „Nas znów interesuje człowiek, ale nie ten wyniesiony na piedestał, ani ten naturalny, lecz człowiek społeczny: robotnik, chłop i mieszczanin takim, jak żyje i działa" 12 . Kolebką nowoczesnej sztuki węgierskiej były prowincjonalne ośrodki w całym kraju, przy czym kluczową rolę w kształtowaniu nowego języka form odgrywał pejzaż, portret i akt. Nawet aktywiści w największym stopniu zorientowani na przemiany społeczne najczęściej podejmowali tradycyjną tematykę. Jedynie w pracach Sandora Bortnyika pojawiło się miasto i człowiek z mia­sta, proletariusz, przytłoczony nieogarnioną masą domów, sięgający ku niebu. Z kolei Uitz kon­centrował się raczej na symbolicznym przedstawieniu przedstawicieli proletariatu, formalnie zbliżającym się do abstrakcji. Także Károly Kernstok i József Egry podejmowali tematy wielko­miejskie, podczas gdy wielu innych artystów nadal tworzyło przedstawienia biednych chłopów w konwencji rodem z XIX wieku. Był to czas, w którym życie nowoczesnego, wielkiego miasta przemysłowego znalazło się w centrum uwagi sztuk plastycznych, wraz ze swoimi blaskami i cieniami. Był to wynik nasilających się nierówności społecznych, powstałych na skutek kryzysu gospodarczego, który nastąpił po I wojnie światowej, rewolucjach i kontrrewolucji. Pál Molnár-C. uchwycił w swoich drzeworytach rado­sne momenty z życia nowoczesnego wielkiego miasta - Budapesztu. Był to świat mieszczaństwa „złotych lat 20.", pełne kipiącej energii czasy jazzu. Pierwowzorem jego grafik, znakomitych drzeworytów ciętych w poprzek słoja, były ilustracje prasowe, rysunki tuszem wykonane dla pism „Wieczór" („Est"). Rysunki te przyniosły mu większą sławę niż jego wystawy. Ich główny walor polegał na spontaniczności ujęcia codziennego życia wielkomiej­skiego. Te humorystyczne i nowoczesne szkice stanowiły podstawę dla innych dzieł Molnára-C. w bardziej trwałych technikach. Przełożona na drzeworyt kubistyczna i ekspre­syjna forma doskonale służyła pogodnemu i unikającemu problemów przedstawianiu nowoczesnego, miejskiego sposobu życia, bardziej swobodnego sposobu ubierania się, nowych zwyczajów i sposobów spędzania czasu. Uchwycone z delikatną nutą ironii postacie kawiarniane, sportowcy, tancerze, flirciarze i wycieczkowicze składają się na prawdziwą kronikę mieszczańskiego życia towa­rzyskiego. Moda na sport i nowoczesne środki lokomocji, podróże oraz turystykę podsycały kult prędkości, co w pomysłowy sposób przedstawiają prace Mistrzyni Gyula Zilzer, W barze Jockey I Jockey bárban I In Jockey bar, 1927, 1/44

Next

/
Thumbnails
Contents