Notitia hungáriae novae historico geographica (Budapest, 2012)
Veszprém vármegye
MEMBRUM I. PHYSICUM 525 In eundem et1 Torna exit;2 ab oriente3 aestivo tenet cursum, in occidentem hibernum4 prolapsus.5 Demittitur enim infra6 Város löd,7 et Pilyej ex iisdem silvis Bakoniis, pergitque citato cursu primum ■íd. Ajka, deinde ad Berind, et Tosok vicos. Ultra est praedium Lörinte, et Devecser oppidum, quod penitus interfluit. Tum ad Vásár hely? Jenő, et Tüskevár properat, eiusque agro rigato10 curiam cognominem1 Tornám hume- ctat, donec ad Borson11 cum Marczalo coadunetur.12 Complures et hic molas13 impellit, foecundoque14 cancrorum seminio15 laetatur. Idem et de amniculo16 Marczaldixerimus, tametsi is copia multum praecellat. Plena enim, atque numerosa17 plaustra cancrorum transmittit quotannis18 Viennam}9 Par et20 lampre- tarum ratio est, quae nusquam magis foetificant.21 Limoso enim alveo est, et propterea quod uliginosis campis fertur, restagnat,22 pigerque et plenus manat, ideoque passim ripas supergressus tenet quidem alveum, sed et in utramque partem adeo exundat, ut lato passim margine aequosus, crebras piscium lacunas, densissima canna, et arundine intercludat. Cernitur id toto tractu, qua tenet23 alveum, quum post in se receptam Tornám vicos Kamond, Nagy, et Kis Perit,24 Egeralla25 item, nec non Adorján, deinde Vath, Gergőiig et Mihálháza27 perpetua serie eandem ipsius ripam insidentes, totamque eandem oram a Comitatu Castriferrei rescindit, indeque paullo ulterius ad pagum28 Marczaltö,29 vico30 aquis incincto, et ab ora Semproniensi dirempto in Arabonem}1 elabitur.32 [p. 16.] Accedit enim huc Arrabo ex Semproniensi Comitatu. Nam ubi haud exiguam eius partem, ut alibi dictum est, pererravit, derivato quasi ramo maiusculo (nam in plures scinditur) angulum quendam33 orae eiusdem ad fines nostros adducit, ipseque provinciolam Vesprimiensemj4 velut uno, quod dicitur, osculo, penes Marczaltö tantum allambens, il- lico redit, acceptoque secum Marczalo in Iauriensem Comitatum immergitur. De piscibus eius alibi.35 Hic36 luciis maxime, salmonibusque scatet.37 In Arrabonem decurrit paullo inferius rivulus Gerencze, dum supra Bakonbélj8 ex eiusdem loci monte, vulgo Kerteskő delapsus, celeri cursu, aqua pariter nitida, et salubri, per Ugodienses, et Gyimotienses silvas susurrans391 a b i t u r, indeque molis compluribus inserviens, solitudines Takácsi40 pari molarum utilitate pererrat, postea cum Arrabone prope coadunandus.41 Vidimus42 fluvioli partem supra Koppán43 occulta quadam caverna saepe subtrahi, molasque omnes siticulosas deserere, et non nisi pluvio caeli statu44 redire rursus, atque eodem impetu, quo subductus erat, effundi, undasque alveo suo reddere, et subducere vicissim. Crediderimus latenti cavernae certam inesse mensuram, 1 A p. 78. etiam 2 A p. 78. defluit 3 A p. 78. add. tamen 4 corr. ex hybernum 5 in occidentem hibernum prolapsus A p. 78. volutus in occidentem hibernum 6 A p. 78. supra 7 A p. 78. Varoslöd 8 A p. 78. Pyle 9 A p. 79. Vásárhely 10 A p. 79. add. oppidum sui nominis 11 A p. 79. Börseny 12 A p. 79. coniungatur 13 corr. ex molus 14 corr. ex foecundoque 15 foecundoque cancrorum seminio A p. 79. magnaque cancrorum multitudine 16 A p. 79. rivo 17 A p. 79. infinita 18 corr. ex quot annis 19 A p. 79. Vindobonam sparet corr. ex parte sec. A p. 79. 21 corr. ex faeticant 22 A p. 79. restagnascit 2 ! A p. 79. volvitur 24 A p. 79. Kisperit 25 A p. 79. Egerallya 26 A p. 79. Görgőly 27 A p. 79. Mihalyhaza 28 A p. 79. add. sui nominis 29 A p. 79. add. delatus 30 A p. 79. add. eodem 31 A p. 79. Arrabonem 32 A p. 79. incidit 33 corr. ex quemdam 34 A p. 79. Vesprémiensem 35 A p. 79. alias 36 A p. 79. heic 37 salmonibusque scatet A p. 79. et scatet salmonibus 38 A p. 80. Bakonybél 39 A p. 80. susurrat 40 A p. 80. Takacsi 41 Post ea... prope coadunandus A p. 80. infra post ad Arrabonem properaturus 42 A p. 80. add. ipse 43 A p. 80. Kopan 44 pluvio caeli statu A p. 80. caeli statu pluvio 1 De hac additione vide praefationem nostram, ubi de ms. c disserimus (et specialiter notam 14. in p. yoy.J Torna: Marczal: Arabo: Gerencze:
