Varga Endre: Úriszék XVI–XVII. századi perszövegek (Magyar Országos Levéltár kiadványai, II. Forráskiadványok 5. Budapest, 1958)

DUNÁNTÚL

homicidas non solum privilegiati aut ius gladii habentes, verum et alii in flagranti crimine deprehensos libere c apere et iuxta mérita puniré possent, ex eo itaque stare competentiam domini magistratus A tenerique ipsos I hic et nunc respondere. Procurator praetensorum I protestatur super lata deliberatione et ne videatur spontanée ad id condescenderé, sed ex impositione iudiciariae latae deliberationis, dicit in actione denotatum iuniorem condam Thomam Ostfy cum altera in vinculis adstante I, uxore videlicet alterius I, uti in vinculis adstans I eidem marito suo retulisset et conquesta extitisset, violenter uti sub juramento eadem altera I parata etiam referre, peccatum adulterii commisisse, prout idem iunior condam Ostfy agonizans coram fidedignis hominibus fassus fuisset et ex eo reum se agnovisset dicendo : promeritus sum, siquidem praemissa allegata commisi, condonoque tam eidem Stephano Takács in vinculis adstanti quam vero uxori ipsius, per praemissamque condonationem non habere ulterius quidquam praetensionis dominum magistratum A, quam praemissam qualificatam parati erunt in termino edocere. Procurator domini A dicit praemissam qualificative factam responsionem isporum I non constare, sed dato non tarnen admisso, etiamsi quoquo modo constare posset, quod non speraret, eandem qualificativam responsionem esse insufficientem vel ex eo, siquidem idem quoque procurator I in praetenso allegato adulterio eundem quondam Thomam Ostffy iuniorem in flagranti repertum

13 asserere non auderet, tum ex eo, quod condonatio qualificata sive allegata non in arbitrio domini praefati defuncti Thomae Ostfy iunioris, verum magistratus constitisset,

14 neque petitum comprobationis terminum esse admittendum tamquam illegalem, verum cuperet eosdem I vel ex confessatis procuratoris eorundem iuxta meritum actionis condemnaii. Testimoniales siquidem ad latus praeerectae actionis exhibitae praemissae praetensae qualificativae responsioni multum contrarie sonarent, quippe pateret ex iisdem ipsum condam Thomam iuniorem Ostfy in nullo tali, quod obiiceretur, adulterii crimine tempore patrati homicidii, prout nec antea repertum fuisse. Porro non iuvaret praetensa criminis condonatio, quae etiamsi liquidari posset, quod non admitteret, per talem-qualem condonationem iuribus et privilegiis magistratuum politicorum prout et legibus super huiusmodi maleficiis editis praeiudicari non potuisset, quare ipsis I in praemissa qualificata et antecendenter factis fassionibus contrariis existentibus crimineque homicidii vel ex confessatis eorundem claro existente, cuperet contra eosdem I ut supra iudicium. 13 A házasságtörésen való tettenérés a férjnek nemcsak az asszony megölésére adott feltétlen jogot (Hármaskönyv I. r. 105. c), de bizonyos körülmények között az asszony szeretőjének megölése esetére is büntetlenséget biztosított (vö. Kitonich i. m. cap. 4. qu. 24. § 8.), egyébként is nyomós enyhítő körülménynek tekintették. 14 Bár a palíosjogú földesurak kegyelmezési jogát a törvények (1655. 38., 1659. 15. stb. tc.) tilalmazták, mint közölt pereinkből is látható, ez általános gyakorlattá vált.