Waldstein, Francis – Kitabiel, Paul: DESCRIPTIONES ET ICONES PLANTARUM RARARIORUM HUNGARIAE VOL. 1. (1800)
Iii adtingit, usque Laitam occidentalis regni limes ad Styriam 8z Aufiriam ficcus eit, magna ex parte montibus conftans. Tandem mox nominatus fluvius reliquum terminum fere usque ad Danubium explet. D) VICINARUM PROVINCIARüM INDOLES. Quae Hungáriám circumdant provinciáé, omnes, fi Vallachiam, Serviam 8z veteris Poloniae partem, ad mare balticum inclinatam demas, altius fupra maris fuperficiem eminens, quam illa, velut rivi, amnes őt fluvii docent, qui e magna Europae parte verfus Danubium confluunt , 8z liuic vel antequain limites hujus regni adtingat, vel intra hos, aquas fuas tradunt. Omnes etiam Pi remotiorem partem Poloniae 8z Vallachiae excipias , magis , quam Hungaria, montofae funt , alt montes earum hungaricos altitudine non adaequant , quamvis non pauci in Gallicia , Bukovina , Tranfylvania, Styria 8z Auitria in alpinam regionem exfurgant. Mitiori inter eas ccelo gaudent meridionalis pars Tranfylvaniae , Vallachia, Servia, Sclavonia, Croatia, 8z Styria atque Auitria inferior, vini culturam admittentes : reliquarum vero rigidius eft clima, viti reformidatum. E) MARIA PROPRÍA. Proximum Hungáriáé eft mare adriaticum, verfus meridiem 8z occafum Croatia , Styria 8z Carniolia fejunctum ita , ut longus montium, in poftrema provincia alpinam altitudinem adtingentium, tractus, juxta litus ejus extenfus communionem intercipiat. Magis diftat Pontus Euxinus, in ortum interjecta Tranfylvania, Vallachia <5i Bulgaria recedens. Adhuc magis, quam utrumque, diíTitum eit mare balticum, in Septemtrionem frigidis Silefise , Poloniae őt PruíTiae provinciis intercedentibus remotum. F) FORMA PERIPHERIAE. Ex iis, quse de extenfione Se limitibus Hungarise dicta funt, pronum efi: conjicere, ambitum, quo ea circumfcribitur , non eile sequabilis Sí reguláris formae. Nos, ut tarnen aliqua dicamus , quae rem hanc propius contingunt, notamus praefertim , Arvenfem Comitatum maxime omnium in Septemtrionem porrectuin eíTe, nec multo plus ab ea regione recedere Scepufium ; inter utramque autem provinciám ad Novitarg ultra rectam limitum hungaricorum lineani e Gallicia planitiem altis montibus feptam ad 4 prope milliaria in auftrum protrudi, Sc ex eodem regno etiam ad triplex confinium Silefiae, Galliciae atque Hungáriáé in hanc non parvum angulum inferi. Alt majorem adhuc peripheriae inaequalitatem inducit ille a feptemtrionali latere in orientem protenfus atque in meridiem inclinatus angulus , qui ultra orientales limites multis milliaribus prominens, partem Comitatuum Bereghienfis 8z Szathmarienfis integramqueMarmatiam complectitur. Nec parum etiam verfus ortum una, 8z verfus meridiem alia ex parte prominet montofa pars Banatus. In limitibus occidentalibus denique pars inter Murám őz Arabonem paulo magis in occafum extenditur. G) FACIES SUPERFICIEI. Facies, quam fuperficies Hungáriáé exhibet, omnem omnino comparationem eludit: illi certo , qui regnum hoc fibi ut amphitheatrum montibus velut fubfelliis undique cinctum repraefentant, non minus falluntur, quam qui Carpatos iteüae., radios quaqua verfum dispergenti, adfimilandos putant. (a) Montes quippe in feptemtrionali regni parte, 8z in ea, quae hinc in ortum longiffimeprocurrit, maxime adcumulan(a) Velut lioc facium eft in opere, quod infcribitur Mineralog. Beobaclit, von den Karpathen. Von J. E. v, Fich tel. Vien. I. io.
