Waldstein, Francis – Kitabiel, Paul: DESCRIPTIONES ET ICONES PLANTARUM RARARIORUM HUNGARIAE VOL. 1. (1800)
II Ad pleniorem hanc cognitionem nobis comparandam potiflimum contribuerunt plura a nobis hactenus fuscepta itinera : alpes enim feptemtrionales bis diveriis viis accelfimus , Sí diverfis in locis cönfcendimus ; toties etiani Tranfylvaniam ingreiTi Turnus ; toties Banatum Sí partém Sclavonise perveítigavimuS; alio itinere Croatiam percurrimus ; alio provincias Croatiae Sclavoniaeque conterminas : Szaladienfem , Sümeghienfem Sí Baranyenfem perluitravimus ; duobus aliis limites Tranfylvaniae in Comitatu Biharieníi Sí Marmarrofienfi adivimus Sí in alpes utriusque eluctati fumus ; Matrae montes faepius invifimus , Sí partim his partim aliis occafionibus plerasque regni provincias perquifivimus , praöcipue quidem plantarum exquirendarum caufa ; ut tarnen alia, quas ad cognitionem illius pertinerent , non penitus negligeremus. Quae nobis ad rüdem hanc imaginem coniplendam propria non fúggeífit experientia , ea ex relationibus aliorum , quos fuis locis nominabimus, fupplere conati fumus. A) HUNGÁRIÁÉ SITUS. In Zona temperata hémisphaörii feptemtrionalis fitam eíTe Hungáriám , in vulgus notum eft ; aft quibus latitudinis longitudinisque geographicse gradibus comprehendatur^ hactenus non erat rite determinatum. Nunc autem e recentiííimis obfervationibus aftronomicis, a beato Bogdanics inftitutis, innotuit, eam 44 0 Sz 5o 9 latitudinis, atque 33 0 Sí 42 0 longitudinis, ab infula Ferri computatae, concludi : ut adeo fitu hoc, habita ratione latitudinis^ cum Germania auftrali , cum Gallia, cum meridionali-orientali parte imperii ruíTici, Sí cum Tartaria Crimea conveniat. B) EXTENSIO SÍ MEDITULLIUM. Pofiquam fic e dictis obíervationibus extremi Hungáriáé limites definiti funt, patuit, maximam ejus latitudinem a Septemtrione in meridiem fere 77, longitudinem autem ab ortu iu occafum 136 milliaria , adaequare ; meditullium vero verfus Kunliegjes trans Tibiscum in Cumania quaerendum eíTe. Atque huc refpicere oportebit, cum de fitu relativo variarum regni partium fermo erit. C) LIMITES SÍ VICINIA. Occiduo-feptemtrionalis pars regni, inde a Danubio prope Dévénum, ubi fluvius hic Hungaria fubit , in Septemtrione adfcendendo , feparatur ab Auftria inferiore per Moravam fluvium. Ab hoc autem , non procul Skalitz , in ortum recurvatur limes íicciis , quem brevi poft a Danubio per Comitatum Pofonienfem Sí JNitrienfem adfcendentes montes adtingunt. Cum his altiores alii in Septemtrione conjuncti conftituunt Periem continuam usque in maxime orientalem regni angulum, in quo hoc cum Bukovina Sí Tranfylvania concurrit, protenfam, eamque in longifTimo hoc tractu ubique adeo altam, ut rivos fluviosque, Ii Popradum demas, quem in Galliciam elabi finit, nec emittat nec admittat ; atque hiec montium catena, quae primum verfus ortum procurrit, dein vero in meridiem inclinatur , limites tam feptemtrionales, quam orientali-feptemtrionales ftatuit, Hungáriám a Moravia, Silefia, Gallicia Sí Bukovina feparantes. A memorato triplici confinio montes limitanei Tranfylvaniam fejungentes fere recte in occafum reflectuntur, fed planitie in magnum hunc Principatum protenfa brevi abrumpuntur ; donec ad ortum alii exfurgant, qui eumdem ab Hungaria ultro dirimunt. Nec nifi montofi funt terinini , qui in limite orientali verfus meridiem ad Danubium progrediendo reliquam Tranljlvaniae partém Sí Vallachiam ab Hungaria feparant. Ab influxu Csernae in hunc fluvium hic idem primum orientali-meridionalem terminum inter Hungáriám Sí Serviam, dein altius meridionalem inter illam Si Sclavoniam ponit. Ab oftio Dravi vero quo is in Danubium fefe exonerat, fluvius ille reliquam Sclavonise partém Sí Croatiam fejungit. A Dravo denique, ubi hic Hungáriám
