Janus Pannonius Múzeum Évkönyve 22 (1977) (Pécs, 1978)
Természettudományok - Horvát Adolf Olivér: Potentillo-Quercetum (sensu latissimo) Wälder, I.
38 А. О. HORVÁT der Schwäbischen Alb haben bereits einen Übergangscharakter zwischen den Lithospermo- und Potentillo-Quercetum Wäldern, genau wie diejenigen in Elsass. Sie sind auf Böden zu finden, die aus Kalkstein entstanden sind und eine für die Potentillo-Quercetum-W 'aider charakteristische veränderliche Wasserhaushalt haben, jedoch bereits mit Wiesen dementen, innerhalb der Pagion-Zone, gleichzeitig aber auch mit acidophilen und subatlantischen Geoelementen, die eine veränderliche Bodenfeuchtigkeit anzeigen (wie Molinia, Succisa). Auch diese Assoziationen zeigen schön die Neigung des Potentillo-Quercion s. 1. zu Übergängen. In diesem Falle in der Richtung : Fagetalia, Quercion roboris und Qu. pubescentis. Es ist jedoch äußerst interessant, daß in der Tschechoslowakei auf solchen Böden die Fagus sylvatica nicht mehr konkurrenzfähig ist, wie im Westen, wo die Vegetation innerhalb der Fagion-Zone liegt, unter einem mild subatlantischen Klima. Selino-Quercetum roboris (Meusel — Niemann, 1971) am Starkesten hat es Affinität zum Potentillo-Quercetum Libberts, da die für das Selino-Quercetum entscheidenden Wechselfeuchte ertragenden Arten auch dort mit höherer Stetigkeit auftreten und beide Gesellschaften durch ihren subkontinentalen Zug auch synchorolgisch einander nahestehen. (Pinus sylvestris, Polygonatum odoratum, Trifolium alpestre, Calamintha clinopodium, Digitalis grandiüora, Viola hirta. Campanula persicifolia, Lathyrus niger. Primula vêtis, Potentilla alba, Pulmonaria angustitolia. Ranunculus polyanthemos. Vicia cassubica, Hypericum montanum. Betonica oííicinalis, Serratula tinctoria, ssp. integrifolia, Galium boréale, Dianthus superbus ssp. autumnalis.) Dazu kommen einige Arten — meiner Meinung nach — noch: Laserpitium pruthenicum, Festuca keterophylla, Viola riviniana, Tanaceum corymbosum, Convallaria majális, Veronica oííicinalis. Genista elatior, G. germanica, Luzula albida, Valeriana stolonifera (V. oííicinalis ssp. stoloniiera), Hieracium sylvaticum, Galium sylvaticum, Lathyrus vernus, Crataegus monogyna. Quer eus petraea, F rag aria vesca, Acer campestre. (Charakterarten und Taxa der charakteristischen Artencombination.) Betonica oííicinalis, Serratula tinctoria ssp. integriiolia, Galium boréale, Dianthus superbus ssp. autumnalis und Selinum carviiolia ssp. sylvaticum sind Z. T. mit sehr höher Stetigkeit ethalten. Ihr Vitatlitätsoptimum scheint in lichten Wäldern zu liegen. Sonst das Selino-Quercetum roboris ist eine artenreiche Waldgesellschaft. Die Assoziation ist durch eine Kombination heterogener Artengruppen gekennzeichnet: Laubwald-Elemente, Naßwald-Elemente, Trockenwald-Elemente, Wechselfeuchte ertragende Elemente. Sie sind aber eben darum auch verwandt mit Potentillo-Quercetum nicht nur floristisch, aber auch ökologisch. Das Selino-Quercetum nach Meusel-Niemann hat starke Beziehungen zu verwandten wechselfeuchten Waldgesellschaften, namentlich eine hohe Affinität zum Potentillo-Quercetum, sowie eine geringe zu den bodensauren Stieleichenwälder, dabei eine solche zu Molinion-Quercion robori-petraeae-Assoziationen, wie einige Potentillo-Quercetum-Wäldev (in Ungarn bei Nyirád im Westen des Landes). In System Passarge (1968) Potentillo-Quercetum Libb. 33 ist in die Klasse Carpino-Fagatea als kontinentale Tilia-Quercus-VJ aid (regional) des zentraleuropäische Trockengebietes (mit Carpinus-Elementen und mit Euphorbia cyparissias, Galium verum, Hypericum perloratum, Sedum maximum, Pimpinella saxiiraga, Astragalus glycyphyllos. Vicia cassubica, .Silène nutans, Triíolium alpestre, T. rubens. Campanula persicifolia, Calamintha clinopodium, Hypericum montanum, Lathyrus niger, Tanacetum corymbosum) eingegliedert. Die Assoziation gehört zur Foederation Dactylido-Quercion (prov.) Passarge mit Dactylis glomerata, Veronica chmaedrys, Fragaria vesca, Galium sylvaticum, G. schultesii, Poa nemoralis, Festuca heterophylla, Viola riviniana, Hieracium murorum, Mycelis muralis, Agrostis tenuis, Anthoxanthum odoratum, Poa pratensis, Veronica officinalis, Hieracium laevigatum, Hieracium sabaudum. Also es gibt in dieser regionalen Assoziation des Potentillo-Quercetum Taxa der Assoziations-Charakterarten und charakteristischen Artenkombination-Taxa (oder Artengruppen-Taxa mit + angegeben Arten). Eben darum die PotentilloQuercetum Libb. gehört mehr in dem System von Passarge in die ihre Peucedano-Quercetea Klasse der zentral-europäischer Eichentrockenwälder und nicht in die Ordnung der Fagetalia-Wälder, aber mit vielen Elementen der aeidophylen Wädern: + Hieracium lachenalii, Rumex aceto sella, Melampyrum pratense, Vaccinium myrtillus, Avenella flexuusa, Pteridium aquilinum, Holcus mollis, + Teucrium scorodonia. 5. Potentillo albae-Quercetum pubescentis in Elsass (Alsaticum) Potentillo albae-Quercetum pubescentis Horv. 73 in Elsass Species characteristicae subordinis I. Hieracium sabaudum I (Qu. — F.) — Hieracium lachenalii V, Viola riviniana III, Genista germanica I. (Qu. r.) II, Festuca heterophylla II, Primula veris I (Qu. — F.) — Hypericum montanum II. Silène nutans II (Qu. p.) — Veronica officinalis II (Qu. г.). Combinatio typica specierum subordinia: I. Betonica officinalis IV, Vincetoxicum hirundinaria IV, Trifolium medium IV, Viola hirta III, Galium mollugo II, Veronica chamaedrys II, Trifolium alpestre I. (Qu. p.) II. Quercus petraea IV, Crataegus monogyna IV, Rosa canina, Fragaria vesca V, Valeriana stolonifera IV. (Qu. — F.)