Bullae Bonicacii IX. P. M. IX. Bonifác pápa bullái. 1389–1396. (Budapest, 1889. Mon. Vat. Hun. I/3.)

velimus, — mandamus a modo et deinceps neminem bullatum acceptare praesumatis, ecclesiasticumque interdictum nullomodo observare velitis.»

1 Haec príma et manifesta actio contra collationes papales effectu caruit, etenim neque ipse rex conatum adhibuit, ut illám efíicacem reddat. Collationes pontificiae etiam postea exercebantur. At serius, — prout in subsequenti tomo videbimus — articulis Comitiorum eis obviam itum est. Multo plus difficultatis litteras apostolicas impetrantibus, ac reges et praesules, inferebant usurpatores seu intrusi, qui beneficia pro suo libitu, vei etiam violenter occuparunt, quae sibi postulassent. In hoc casu litteris apostolicis provisi apud tribunal pontificium litem movebant. Summus Pontifex uni auditorum causarum Palatii Apostolici commisit causam investigandam, et exitu debito terminandam. Litis discussio passim diutius protracta est. Lite adhuc pendente saepe actor vita functus est, vei iuri suo cessit; pluries in causam vocatus decessit, vei sua sponte se subtraxit, locumque suum alius intrusus arripuit. Ad executionem sententiae iudicialis et ad inaugurationem legitimi possessoris beneficii, delegati pontificii missi sunt. Hi autem facultate provisi erant, praeter inflictionem censurarum ecclesiasticarum, etiam auxilium brachii saecularis, necessitate ita exigente, invocandi. V. Provisiones beneficiorum parochialium, magistratuum rectoratuumque capellarum et altarium aeque exercebantur per Summum Pontificem.

2 Duplici autem modo fiebant. Aut certum quoddam beneficium de facto iam vacans obtinuit provisus, aut facultate donatus est, ut unum beneficiorum ad collationem episcopi vei Capituli seu collegii ecclesiastici alicuius pertinentium, vacaturum, acceptaret. Stricte distinguebatur inter beneficia, quibus cura animarum incumbit et iurisdictio ecclesiastica annexa est, atque inter illa, quae hisce haud aggravata erant (beneficium cum cura et sine cura). Praeterea determinatum est, beneficiorum, acceptationi submissorum, quantus fructus esse possit; beneficiorum cum cura 1 Mandatum a 1394. 19. Maii editum V. Magyar Slon. 1863. 411 sequ. pp. 2 Et quidem illorum, quae iuri patronatus ecclesiastico obnoxia erant. Hucusque non invenies casum quo Pontifex beneficium iuri patronatus regio seu saeculari obnoxium conferret.