Katolikus Főgimnázium, Kolozsvár, 1906
16 vel ex iis orti sunt, qui hoc tempore per Dacos, et Göthös in servitutem redacti fuerunt, vei ex iis, quos Aurelianus in Moesiam traduxit: adeoque nec ut servi Gothorum, nec ut Moesia coloni quidquam juris in Dáciám, seu Transilvaniam attribuere sibi possunt. §. 12. Séd fortassis reliquiae coloniarum Trajani, hoc tempore oppressae, serius in libertatém se asseruerunt vei coloniae in Moesiam translatae rursum reductae sunt, aut sponte sua redierunt. Nil ex his accidisse, ostendit status ille, in quo sequentibus saeculis tarn Imperium Romanum, quam Dacia fűit. Imperium R. corrupto regiminis systemate per multas seditiones, et barbarorum incursus adeo debilitatum est; ut Imperatores ne viciniores quidem pro- vincias satis tueri possent, nedűm Dáciám Trajani vindicare. Dacia verő post eductas coionias Romanas, succedentibus illic continenti serie potentissimis populis păruit, qui sub suis Principibus rerum potiti sunt. De his populis seorsim agendum est, ut manifeste appareat, nec Romanos, nec ullas coionias Romanos, quidquam juris in Dacia habuisse post Aureliani tempóra. §. 13. Imprimis post eductas per Aurelianum coionias Romanas, Daci, Getae, et Gothi inter se conjuncţi, circiter quinquen- nio Dáciám Trajani tenuerunt. Séd quum Gothi magno numero in dies advenirent; hi praevaluerunt, et jam sub imperio Probi Anno Chr. 280. Reges ex gente sua sibi constituerunt,1 sub qui- bus sic aucta est eorum potentia, ut quidquid terrarum est inter Tibiscum, Tyram, Pontúm Euxinum, et Danubium, imperio tene- rent, cessante tune ibi nomine Dacorum, et Getarum2 quorum memoria ex hoc tempore penitus evanuit. Si tam potens, et nu- inerosus populus, qualis fűit Dacorum, et Getarum sub imperio Gothico prorsus dilapsus est; id multo magis evenit paucis Coloniarum Trajani reliquiis, siquae post aetatem Aureliani sub po- testate Dacorum manserunt. Possederunt Gothi Dáciám sub Regi- bus popularibus3 fere unó saeculo, ab An. 280. ad 376. quo Hunni advenerunt.4 §. 14. Hunnorum in Dacia regnantium potentiam Scriptores Orientales, et Occidentales tam clare proponunt, ut certissimum sit, durante regno Hunnico, Romanos nihil juris in Dacia habu1 Jornandes Rex. Oerie. L. I. c. 12. 2 Cl. Pray Ann. Vet. P. I. L. 2. p. 67. 3 Orosius L. 1. c. 16. Jornandes, et Procopius, 4 Annál. Ver. Hunnorum P. I. L. 2.
