Linzbauer, Franciscus Xav.: Codex Sanitario-Medicinalis Hungariae 3/4 (Budae, 1861)
Continuatio altera regiminis imperatoris ac regis Francisci (II.) I.
56 gastrii mitigatur, evacuationes parciores non raro biliosae evadunt, urina parca normals secedit, circuli nigri circa oculos solvuntur, in universum primo iam adspectu ex mutata peculiari illa facie, quae in hoc morbo locum habet, sanitatem ingruere animadvertitur, accedit peculiare solatium, quod aegri ob sublatas afflictiones, et ob reditum in vitam, manifestant. Morbi, in quos Cholera transitum facit, propriis suis se manifestant symptomatibus. Transitum facere amat in febrim nervosam, et febrim intermittentem, priori plerumque gravior encephali affectio sociata. Ex phlogosibus Hepatiti dem semel el Splenitidem evolutam vidi. Affectio gastrico-biliosa in multis longiori tempore remanet aegris. Diarrhoea perstans caeteris symptomatibus sublatis non infrequens. AfTectio gastrico-biliosa, in multis aegris essentialem complicationem hic conslistut Quod quidem iuxta relationes Medicorum , qui morbum in variis Galiciae locis hyeme observarunt, animadversum non erat. Cadaver eandem offert externe faciem, quod ultimo vitae momento prae se tulit, non tamen reticendum, calorem inconsuetum in interioribus pattibus longius perstare, utut is in superficie corporis non animadvertatur. Phlogoseos symptomata nulla, cava fere omnia et organa sanguine aterrimo, piceo-nigro, repleta, arteriosi vix vestigium, cum et arteriosa vasa venoso repleta sint sanguine, aut penitus vacua. Partes organicae caeruleae, musculi praecipue et sanguis , quamprimum cum aere atmosphaerico in contactum veniunt, intra brevissimum tempus colorem laete rubrum acquirunt, ita quidem , ut gradatio huius in colore mutationis manifeste observari possit. (Caeterum haec ex unica hactenus instituta sectione, huic relationi adnexa, innotuere, qualiter se caetera habuerint ex eadem Magnificentia Vestra percipere dignabitur. Dicta per plures proxime suscipiendas sectiones ulteriorem forsan suam adinvenient comprobationem.) Symptomata pathognomonica morbum in acme constitutum nunquam deficientia, sunt: frigus marmoreum per universum corpus diffusum, pulsus filiformis, aut nullus, extremitatum caeruleus color, atque spasmi in his. Vox rauca, propria plane, respiratio impedita oculi profunde in orbitam regressi, circulo bruneo-nigricante circumdati, genae collapsae. In universum proprius faciei habitus. An romilurn et diarrhoeam ut symptoma pathoynomonicuin assumere debeam, hactenus decidere haud audeo, cum iam primutn, iam secundum in Cholera evolutissima deficere viderim, quin imo casus obtinuit, ubi aeger e Cholrra ad acine pertingente occubuit, quin vel vomitus vel diarrhoea adfuisset. Nunquam tamen dolor prementi-urens in epigastrio, sitis summa et urinae suppressa secretio desunt. His, quae partim durante vita, partim in cadavere se manifestant, consentanee iudicandum, causam morbi proximam, in defectu oxygenii, et praevalente carbonio, in hypercarbonisatione sanguinis proin non immerito quaererem. Hoc quidem datis a posteriori desumtis facilius, quam a priori comprobare mihi succedet. Sanguinis conditio summam prodit colore suo aterrimo, piceo, et insigni tenacitate, venositatem; simili sanguine repleta sunt vasa arteriosa, cava cuncta et partes organicae arteriosi sanguinis praesentiam secus indicantes. Sanguis, et caeterae part« s organicae lividae, musculi praecipue, utprimum in contactum cum aere adinosphaerico veniunt, colorem adipiscuntur laetiorem, non aliunde, quam ab oxygenio accedente, repetendum. Aegrorum summa in acida adpetentia, oxygenii anhelationem non minus probat, et insigne emolumentum, cum quo ea sumunt, id probare videtur. Analogia praeterea, quam hic morbus cumNarcosi, anthrace pecorum, cum
