Kitaibel Paulo - Tomtsányi Adamo: Dissertatio de terrae motu in genere ac in specie Mórensi anno 1810 die 14. januarii orto (Budae, 1814)

Sectio I. De causa terrae motus in genere, ac in specie de causa motus Albensis

ac plane ia una eademque domo sem- per dissensio ? Inter Mór autem, et Pestinum ipsa diversitas meridianorum, diversitatem in horologiis inducere debet. Erant utique, qui spectatis horologiis motum in dissitis locis citius percipiebant, quam prope focum in Mór , ubi coepit; quis autem inde inferre audeat, terram ibi reipsa citius , quam hic commotam fuisse. Nostrum erat audita, et comperta referre, sed e talibus observationibus argumenta summere, vanum putavimus. Errabit itaque, qui ex horologiorum Mórensium motu concludere voluerit, utrobique terrae motum, eodem tempore natum esse, fulminique propria celeritate ad nos pervenisse.

96. Segniorem hunc motum esse, e pluribus jam factis observationibus patuit. Ao ut alia taceamus ipsi Stukeleii sectatores agnoscunt, motum Ulissipponensem anni iy55. qui secundum horologium astronomicum, hora 9, et 5o min. primo accidit; Madritum, juxta horologium turris astrono- micae ibi existentis, non nisi post 28. min. prima pertigisse, atque ita distantiam ^5 milliarium, qua duae hae urbes a se removentur, 28 minutis percurrisse. Jam vero hanc celeritatem multo minorem esse, ac natura spiritus electrici deposcat, dubitare non pos-umus. Etenim ex observationibus simultaneis D. Benzenberg, et Brandes, deductum est,* globos illos ardentes, speciemque stellae cadentis nobis exhibentes, tanta per coelum ferri celeritate, ut intra minutum secundum quidam 4» «lii 5, imo et 6 et amplius nonnulli milliaria percurrant. Gilbert Annál. V. 6. p. 227. Eandem proxime celeritatem esse Bolidum , ex simultaneis observationibus patuit in ea imprimis bolide, quae anno 1771. supra Angliám nata , in Galliam celerrime transiit , ibique intra minutum sec. percursa $—q horarum distantia, cum fragore disrupta est,

la87