Győry Tibor (szerk.): Semmelweis összegyüjtött munkái - A Magyar Orvosi Könyvkiadó Társulat Könyvtára 46. (Budapest, 1906)
Tractatus de vita plantarum
21 niter filiformia, diversa tamen notantur figura et forma, subii de et desiderantur; frequentissime pistillum circumdant. Antherae e regula de duobus folliculis locularibus sibi adjacentibus junguntur pollinis adservationi destinati, et jam in flore aestivante perfecte formati sunt. In externa superficie sutura notantur, mox ad apicem, mox ad basin, mox in latere folliculi situata, quae ceterum in quibusdam plantarum spe- ciebus semper in eodem loco occurrit, in his antherae pollen editurae rumpuntur, alias valvula aut calypti elastica aperiendae. Pollen pulvis foecundans est; prima sua origine materiam semifluidam exhibet, quae serius densatur ac in sphaerulas concrescit, quae jam majores, jam visu armato vix distinguendae, coloris communiter flavi, raro violacei (in E pilo lio) aut rubri (Tulipa), jam perfecte rotundae, jam angulosae, jam distinctae, jam confertae, sui) microscopio membranula tenui — utriculo — constare videntur, et in hac contenta substantia unguinosa — fovi lia in aquis non, in oleis vero solubili in qua infinitae moventur molleculae granula spermatica, aliis animalcula seminalia. — Pistillum organon conceptioni ac seminum evolutioni destinatum, centrum floris tenet, ac in ovarium, stylum et stigma distinguitur. — Ovarium seu carpellum est infima pistilli pars, pedunculo insidens, cavum in interno exhibens, subinde in plures loculos per dissepimenta divisum. Construitur tela cellulosa, quam vasa spiralia ex pedunculo adsurgentia permeant, quae in dis- sepimentis aut ovarii parietibus concentrantur, suturas formando, vel in axi hujus organi in columellam concrescunt. Ovarium ovula continet, quorum formationi ac evolutioni destinatum est; hinc animalium ovarium et uterum repraesentat. Ovula rudimenta seminum sistunt, quae tenerarum, humore limpido repletarum vesicularum sub specie manifestantur, et ope contextus vasculosi, quem in semine funiculum umbilicalem dicimus, cum suturis in ovarii parietibus et dissepimen- tis, aut columella — quae spatia in fructu placentae nominantur junguntur, per hunc ipsum nutrimentum ex ovario haurientes. In ovulis, adtente examinantes, rudimenta omnium partium detegemus, quibus semen gaudet, et quae ante florum expansionem jam formatae sunt. — Stylus stigma gestat; cum filamentis plurimum congruit, eadem gaudet textura, simi-
